روایت دعاها از قیام حضرت بقیه الله(عج)/فلسفه ندبه خوانیِ منتظران

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از شبستان ، تشریح جایگاه مهدویت در ادعیه وارده بویژه در دعای شریف ندبه سبب شد تا با حجت الاسلام والمسلمین محمد براری، محقق و پژوهشگر مهدوی گفت وگویی ترتیب دهیم که در ادامه مشروح آن به حضورتان تقدیم می شود:

تحلیل زیارت نامه ها و دعاهای وارده از مهدویت و وجود مقدس حضرت حجت(عج) چیست؟ اساساً چرا می بایست برای ایشان ندبه کرد؟

افرادی  که با دعای شریف ندبه مأنوس و همراه هستند، می دانند که این دعای گرانقدر از ابتدا مسیر حرکتی انسان را آنگونه که خداوند متعال می طلبد، تشریح و توصیف می نماید. این مسیر، صراط تجلیل و تقّدم اولیای الهی در چارچوب خلقت و آفرینش است. خداوند متعال آن عهدی را که با حضرت آدم ابوالبشر(ع) در هنگام هبوط به زمین منعقد کرده است و قرآن کریم در باب آن می فرماید: «فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدىً فَمَنْ تَبِعَ هُدایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ» در این مختصات بیان می دارد.

این سیر تکاملی و نزول حجت ها و براهین الهی برای هدایت، در دعای گرانسنگ ندبه از آغاز بیان می شود و این مناسبت ادامه دارد تا وجود حضرت ختمی مرتبت(ص) و خاندان جلیله ایشان و در خاتمه تبیین وجود حضرت حجت(عج) که در همین سلسله و با توجه به همین مختصات، تشریح می شوند. دعای ندبه این مسیر را برای خواننده مقدّر می نماید که ای انسان؛ حجت غایی خداوند تبارک و تعالی و هم اویی که تو پیوسته به دنبال او هستی؛ چنین شمایلی دارد. حضرت حجت(عج) همان وعده ای است که در لسان مبارک خودشان، به حجت اوصیاء(ع) تبیین شده اند. مَهدی موعود(عج) همان ذخیره و توشه عالمیان برای تحقق وعده نصرت و استیلای مؤمنین در زمین است. در واقع زحمت ها و مرّارت هایی که تمامی انبیای الهی(ع) در طول سال ها و قرن ها متحمل شده اند، با ظهور حضرت بقیه الله الاعظم(ارواحنا له الفداء) به منصه ظهور و بروز خواهد رسید و تمامی مناسبات غیرالهی از عرصه گیتی زدوده خواهد شد.

این اشتیاق به رؤیت ولی خدا(عج) که در دعای شریف ندبه تبیین شده است در واقع نوعی تظلّم خواهی و استعانت از درگاه اَحدیت است برای رسیدن هر چه زودتر به آن دوران. در واقع به دنبال حضرت حجت(ع) بودن یعنی نیاز و احتیاج به ایشان را با تمامی وجود، درک و فهم کردن و اینکه بدانیم تا زمانی که عطشی برای رسیدن به ایشان در وجود ما شعله ور نگردیده، فهم و آشنایی ما نیز نسبت به ایشان، به بلوغ غایی خود نرسیده است. باید توجه داشت که تمامی مناسبات ظهور حضرت ولی عصر(عج) معجزه آسا و غیرمنتظره نخواهد بود و بخش عظیمی از این تحقق، با خواست و اهتمام و همت مردم است که محقق خواهد شد.

اعتقاد و التزام به منجی موعود(عج) در این پروسه چه جایگاهی دارد؟

ما در دعای ندبه می خوانیم: «أَيْنَ بَقِيَّةُ اللَّهِ الَّتِي لا تَخْلُو مِنَ الْعِتْرَةِ الْهَادِيَةِ» یعنی کجا است آن آقایی که از مختصات عترت و نبوّت دور نیست و آنی که سرانجام نیکان و فرزانگان عالم است. در واقع پرسش در باب وجود مقدس حضرت ولیعصر(عج) این است که ایشان کی خواهند آمد؟ می بایست گفت که این سؤال از احساس نیاز آدمی به عدالت و برابری همگانی، نشأت می گیرد.

باید بیان کرد که نقطه ثقل و مرکز وحدت تمامی گرایش ها و خواست های انسانی در پرتو تعالیم الهی که توسط انبیاء(ع) برای ابنای بشر نازل شده اند، در قامت و قیام حضرت ولی عصر(عج) متبلور خواهد شد. دیدگاه تشیع در باب مهدویت یعنی گزاره های عقلانی و میل و اراده فطری انسان برای رهایی از قیود و بندهای اسارتِ مادی و دنیوی و تحت لوای حجت غایی پروردگار(عج). این همان نکته ای است که در فرازهای دعای شریف ندبه به روشنی منعکس شده است. مگر می شود اراده الهی برای زدودن زمین از آلودگی ها و ناپاکی ها را نادیده انگاشت و ولی خدا(عج) را در این پروسه جای نداد؟ بنابر این، حضرت حجت(عج) خواهد آمد چون آدمی سرانجام ناگزیر است به بازگشت به فطرت و سرمنشأ الهی خود و این رجعت محقق نخواهد شد، مگر در سایه انوار وجود مقدس ولی خدا(عج).

در فرازی از دعای ندبه می خوانیم: «اَیْنَ هادِمُ اَبْنِیَۀِ الشِّرْکِ وَالنِّفاقِ» این فراز،از چه واقعیتی پرده بر می دارد و آیا جوامع اسلامی را نیز شامل می شود؟

در قرآن و در بیان داستان حضرت نوح(ع) می بینیم تمامی مشرکین از میان رفتند و فقط مؤمنین واقعی نجات یافتند. پس چگونه است که بعد از نجات مؤمنین واقعی می بایست مجدد انبیای الهی(ع) بیایند تا انسان را هدایت نمایند؟ این معنا این مطلب را گوشزد می نماید مادامی که ابلیس و دسیسه هایش در میان باشد، امکان نیل آدمی به سعادت و فلاح کامل، میسور نخواهد بود. ما اگر خواسته باشیم جایگاه نهضت حضرت ولی عصر(عج) را به خوبی تحلیل کنیم می بایست، محدوده اثربخشی و حرکتیِ ولایت ایشان را در عرصه جهانی تشریح کنیم.

آیا این محدوده فقط ممالک اسلامی را در بَر می گیرد و یا اینکه  تمامی جهان از وجود ایشان متنعّم خواهند شد؟ وقتی عرصه تأثیرگذاری ایشان، تمام گیتی مشخص شده است؛ لاجرم تمامی ابنیه و بنیان های شرک و نفاق بین المللی می بایست از میان برداشته شوند. نکته دیگر در باب این پرسش این است که آیا مقصود از ابنیه در این فراز، بناها و یا بنیان های بشری هستند، یا تفکرات و القائات ناثواب و الحادیِ بنیان کَن؟ شما وقتی که بخواهید جامعه ای سراسری از تعبد و یکتاپرستی و توحید بنا بگذارید؛ لاجرم مکلّف هستید تمامی ابزارها و ادوات شرک و فسوق را از روی زمین پاک نمایید. خواه این ابزار و ادوات اندیشه های الحادی باشند؛ خواه ساختمان ها و مراکز تصمیم گیر و تصمیم ساز شرک و نفاق.

در واقع هر آنچه انسان را از رسیدن به معنای حقیقی تعبد و بندگی جدا می سازد در حکومت حضرت ولیعصر(عج) از بین می رود. حرکت های فرهنگی صحیح در جامعه، مستلزم زدودن افکار و القائات نادرست اجتماعی است. در روایات وارد است که در آستانه ظهور حضرت ولی عصر(عج) ابلیس رجیم، همان دشمن آشکار انسان که در تمامی اعصار، آدمی را به گمراهی و گژی سوق می داده، از میان خواهد رفت و این فِعل، سرآغاز رهایی انسان از نیرنگ این جرثومه فساد خواهد بود. این معنا همان مفهومی است که قرآن کریم در باب آن می فرماید: «فَأَنْظِرْني إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ قالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرينَ. إِلى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ».

بنابر این، در عصر غایی مهدوی، شیطان و شیطان صفتی، از جامعه بشری رخت خواهد بست. تا مادامی که تفکرات و مجامع گسترش فسق و فسوق و تباهی در میان ابنای بشر وجود داشته باشند، نمی توان امید صلاح و رستگاری از آدمی داشت. حضرت حجت(عج) می آید که آدمی را از چنگال نفس و وسوسه های ابلیس رهایی دهد و این امر، با برچیدن نمادهای شیطانی از روی زمین و به لطف الهی؛ محقق خواهد شد. طبق برخی روایات وارده قیام حضرت ولیعصر(عج) در آخرالزمان، پرچم عظیم ولایت نبوی(ص) را در اقصی نقاط عالم خواهد گستراند و این همان معنای عظیم فتح و نصرت خداوندی است که ما پیوسته در ادعیه، از خداوند متعال مسئلت می نماییم.