روشنگری های باقرالعلوم(ع) از مهدویت و الزامات عصر غیبت

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از شبستان ، مهدویت، غیبت و ظهور امام عصر(عج)، انتظار فرج و برکات آن و ... ازجمله مهمترین مباحثی است که از زمان پیامبر اکرم(ص) تا ائمه بعد از ایشان به تناسب و اقتضای زمانه و در شرایط مختلف از آنها صحبت شده تا نسبت به این مسئله مهم اذهان را آشنا ساخته و روشنگری کنند.

امام باقر(ع) نیز از این قاعده مستثنی نبوده و با در پرتوی نهضت علمی حدیثی ای که راه اندازی کردند هم از مهدویت سخن به میان آورده و هم از این آموزه غنی و متعالی تشیع و اسلام دفاع کرده اند.

از این رو، به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت آن امام بزرگوار(ع) مروری کرده ایم بر مجاهدت ها و بشیرت آفرینی های ایشان درباره مهدویت و حضرت(عج)، که به حضورتان تقدیم می شود:

حجت الاسلام سید ابوالفضل موسوی آقداش ، استاد حوزه و دانشگاه در گفت وگو با خبرنگار مهدویت و غدیر خبرگزاری شبستان با اشاره به مهدویت در آموزه های امام باقر (ع)، اظهار کرد:  روایات متعددی در این زمینه همچون «لو بقیت الارض یوما بلا امام منا لساخت باهلها» یا «هر شخص از این امت بدون شناخت امام آشکار و عادل از جانب خدا بمیرد، در حالت کفر و نفاق مرده است » از ایشان صادر شده و لذا ایشان نقش موثری در ترویج فرهنگ مهدویت داشته اند.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به توفیقات امام باقر (ع) و امام صادق (ع) در فعالیت های علمی و تربیت شاگرد، بیان کرد: این دو امام، فرصت برپایی کرسی های آزاداندیشی را پیدا کردند و امام باقر (ع) برای اولین بار توانستند کرسی های علمی را بصورت سوال و جواب برپا کنند و شاگردان و دوستداران ایشان از این فرصت از محضر امام(ع) استفاده کردند که موجب روشنگری های بسیار شد .

تبیین جایگاه امامت

وی درباره جایگاه امامت در دوران حیات بابرکت باقرالعلوم(ع)، ابراز کرد: در آن دوران هم جایگاه امامت در جامعه متزلزل شده بود و علی رغم آنکه مردم باید از امام عادل و معصوم تبعیت می کردند، متاسفانه منحرف شده بودند و در مقابل، عده ای مانند «کیسانیه» یا دیگر گروه ها، سراغ افراد غیره رفته بودند و بخصوص بنی العباس که از محبت ایرانیان و موالید اهل بیت (ع) سوء استفاده کرده بودند و با شعار «الرضا من آل محمد» پیش آمده بودند، شرایطی را ایجاد کردند که امام باقر(ع) دو وظیفه داشتند؛ یکی آنکه جایگاه امامت را معرفی و تثبیت و نیز در مقابل این انحرافات مبارزه کنند.

وی با بیان اینکه براساس روایات وظیفه اصلی امام باقر (ع) مبارزه با انحرافات و افراد سودجو بود، تصریح کرد: این مبارزات مستلزم آن بود که امام(ع) علاوه بر مقابله به مثل و روشنگری، باید امامت و مهدویت را خوب معرفی می کرد تا جلوی انحرافات گرفته شود.

بیان یک سلسله مباحث مهدوی

موسوی آقداش با بیان اینکه سلسله روایات امام باقر (ع) نشان می دهد که ایشان یک دور کامل مهدویت را ذکر کرده اند، افزود: امام باقر (ع) در روایاتشان از ولادت مخفی امام عصر (عج)، مادرشان، ویژگی های ظاهری امام زمان (عج)، کیفیت غیبت ایشان که حتی به دو غیبت امام(عج) سخن گفته و  اوضاع عصر غیبت، رجعت و بویژه حکومت امام عصر (عج) را تشریح کرده اند؛ این روش در مقابله با انحرافات بهترین بود.

وی با اشاره به فعالیت گسترده فِرَق انحرافی در زمان امام باقر(ع)، بیان کرد: این انحرفات به حدی بود که فرقه ای به عنوان «باقریه»، امام باقر (ع) را به عنوان منجی آخرالزمان می شناختند و یا گروه «ناووسیه» امام صادق (ع) را به عنوان مهدی معرفی می کردند؛ اما باقرین(ع) با تبیین مهدویت راه این کجروی ها را سد کردند.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه در کتاب «الغیبة» شیخ طوسی آمده که امام باقر (ع) فرمودند: «آنان كه وقتی برای ظهور تعیین می‌كنند، دروغ می‌گویند»، تاکید کرد: باید در جامعه امروزی با تبیین صحیح همانند امام باقر (ع)، سلسله وار مطالب اعم از وظایف در عصر غیبت، رخدادها و حوادث این دوران را مطرح کنیم و اگر اطلاعاتی پیرامون انتظار، لذت حقیقی منتظران، فضیلت ها و ثواب های مطرح شده برای منتظران را ارائه کنیم قطعا برای خیلی ها مفید خواهد بود البته در برابر مدعیان دروغین نیز نباید ساکت نشست و آنهایی که از مسیر خارج می شوند، باید در مقابل آنها ایستاد.

اشاره امام باقر(ع) به حکومت زمینه ساز ظهور در مشرق زمین

همچنین، حجت الاسلام خدامراد سلیمیان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در کتاب «نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی علیه السلام» می‌نویسد: در برخی از روايات، گروه‌هايي ويژه به عنوان زمينه‌ساز مورد توجه قرار گرفته اند. امام باقر عليه‌ السلام در اين باره مي‏ فرمايند: «كَأَنِّي بِقَوْمٍ قَدْ خَرَجُوا بِالمَشْرِقِ يَطْلُبُونَ الحَقَّ فَلا يُعْطُوْنَهُ ثُمَّ يَطْلُبُونَ فَلا يُعطَونَهُ فَاِذا رَأَوْا ذَلِكَ وَضَعُوا سُيُوفَهُمْ عَلي عَواتِقِهِمْ فَيُعْطَوْنَ مَا سَأَلُوهُ فَلا يَقْبَلُونَهُ حَتَّي يَقُومُوا وَلا يَدْفَعُونَها اِلاَّ اِلي صاحِبِكُمْ قَتْلاهُمْ شُهَداءٌ اَما اِنِّي لَوْ اَدْرَكْتُ ذَلِكَ لَاِسْتَبْقَيْتُ نَفْسي لِصاحِبِ هَذا الاَمْرِ؛ گويي گروهی را مي بينم كه از شرق، برای به دست‌آوردن حق به پا می‌خيزند؛ ولي بدانان نمي‏ دهند و باز درخواست مي‏ كنند، اما به آنان نمي‏ دهند. پس چون چنين مي‏ بينند، شمشيرهاي خود را بر دوش مي‏ گيرند. در آن هنگام آنچه را مي‏ خواهند به آنان مي‏ دهند؛ ولي نمي ‏پذيرند تا اينكه قيام مي‌کنند و آن را جز به صاحب الامر عليه‌ السلام تسليم نمي‏ كنند. كشتگان آنان شهيدند. اگر من آنان را درك كنم، جانم را براي صاحب الامر مي‏گذارم.»

وی در تشریح این روایت در کتاب «نشق مدرم در انقلاب جهانی حضرت مهدی علیه السلام» بیان کرده است: در اين روايت ـ که به نظر می رسد نه از نظر سند و نه محتوا، مشکلی ندارد ـ از برپايي قيام‏ ها و انقلاب‏ هايي در آستانه ظهور حضرت مهدي عجل ‌الله فرجه خبر داده شده است. افزون بر اين ها، روايات ديگري نيز بر اين نكته پافشاری کرده‌اند كه پيش از ظهور، حكومتي به رهبري يكي از صالحان در ناحيه مشرق برپا مي‌شود و زمينه ظهور را فراهم مي‏ سازد. اين حكومت، تا آشکار شدن مهدي عجل‌ الله فرجه و دادن آن به حضرت(عج)، ادامه مي ‏يابد.

وارثان اصلی زمین و کیفیت رشد عقل ها در دولت کریمه بقیه الله(عج)

علاوه بر این جلوه های دیگری از مهدویت در کلام امام باقر(ع) وجود دارد که از دولت کریمه امام عصر(عج) پرده بر می دارد و جان های خسته را بیش از پیش تشنه آن می کند.

برای مثال ایشان در تشریح تسلط کامل حضرت مهدی (عج) بر عالم بیاناتی دارند و ذیل آیه شریفه «أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ»(انبياء 105) می‎فرمایند: «این افراد (صالحون) همان یاران مهدی(عج) در آخرالزمان خواهند بود.» (تفسیر مجمع البیان، ذیل آیه 105 انبیاء)

و در جای دیگر فرمودند: «گویا یاران حضرت مهدی را می‎بینم که بر خاور و باختر گیتی مسلط شده‎اند و هیچ چیز در عالم نیست مگر آن که از آنان فرمان می‎برد.»( موعود امام مهدی، کتاب سوم، ص 452)

باید توجه داشت از برنامه‎های اصلی حضرت مهدی نهادینه کردن فرهنگ تعلیم و تربیت دینی و اسلامی و عقل محوری در میان مردم می‎باشد و ظرفیت علمی و معرفتی آنان را به حد کمال خواهند رسانید. این مطلب را در حدیثی از امام باقر علیه السلام چنین می‎خوانیم: «قائم ما به هنگام قیام نیروهای عقلانی مردم را تمرکز می‎دهد و منت الهی خویش را بر سر مردم خواهد گذاشت و خردها و دریافت‎های عقلی را به کمال می‎رساند و دانش آنان را گسترش می‎دهد.»(بحارالانوار، ج52، ص 236)

در حکومت عدل جهانی دیگر ضعف و خلاء فکری و معرفتی وجود ندارد و ریز و درشت اجتماع از منابع سرشار علمی و عقیدتی سیراب می‎شوند و حتی زنان خانه‎دار نیز از آن بی‎بهره نمی‎مانند. امام باقر علیه السلام در این باره فرمودند: «در زمان حکومت مهدی (عج) به همه مردم حکمت و علم می‎آموزند تا جائی که زنان در خانه‎ها با کتاب خدا و سنت پیامبر قضاوت می‎کنند.»