چرا سینمای غرب آرایش آخرالزمانی گرفته است

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از شبستان ، کتاب «… و اینک آخرالزمان؛ تاریخ سینمای هالیوود»، به قلم «سعید مستغاثی» در گروه ادب و هنر مرکز پژوهش‌های جوان وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سامان یافته است. از این رو و به مناسبت انتشار این اثر نویسنده آن در یادداشتی به توضیحاتی در خصوص کتاب پرداخته است که در ادامه از منظرتان می گذرد:

«بسمه تعالی

سینمای جهان در شرایطی به هزاره سوم قدم گذارد که در دهه 90 از هزاره دوم، لااقل برای کسانی که با نگرش ایدئولوژیک این سینما چندان آشنایی نداشتند، سمت و سوی عجیب و غریبی یافته بود. در این دهه ناگهان تعداد زیادی فیلم به روی پرده رفت که در آنها به نوعی پایان جهان یا آخرالزمان اشاره شده بود. آثاری با این موضوع که خطر یا فاجعه‌ای تکنولوژیک یا بیولوژیک یا شبه دینی و یا ماورایی، جهان را به سوی نابودی می‌برد و یا اینکه حاکمیت فرد یا گروهی شرور و خبیث را باعث می‌شود. در اغلب این دسته از فیلم‌ها هم معمولا یک منجی-که بعضا با عنوان The One خطاب می‌شود- به مقابله با آن خطر یا فاجعه برخاسته و دنیا را از شرش نجات می‌بخشد. ساخت اینگونه آثار از آغاز هزاره سوم، شدت و حدت بیشتری یافت.

اما نگاهی به تاریخ سینما نشان می‌دهد از نخستین سال‌های پدید آمدن سینما، فیلم‌های بسیاری ساخته شده که چنین موضوعات و ساختاری را دارا بوده است. اگرچه یک نگاه اجمالی و آماری به تولیدات حداقل 35 سال گذشته نشان می‌دهد که فیلم‌های پرقدرت بسیاری درباره این موضوع ساخته شده است. برخی از فیلم‌های یاد شده متکی به مضامین انجیلی بوده و حتی بخش‌هایی از مکاشفات موجود در اناجیل را به آثار بسیار قوی تبدیل ساخته‌اند. علاوه بر آن از مضامین آخرالزمانی استفاده کرده و آثار متنوعی ایجاد کردند.

به این ترتیب ملاحظه می‌شود که موضوع فرجام جهان به عنوان یک موضوع مهم در طول این سال‌ها همواره برای سینمای غرب در صدر تولیدات قرار داشته است. آمارهای رسمی حکایت از آن دارد که فیلم‌های آخرالزمانی در 30 سال گذشته جزء پرفروشترین‌ها بوده‌اند.

در دهه 90 حدود 60 درصد از فیلم‌های پرفروش به طور مستقیم با این موضوع ساخته شدند.

این سیر شگفت انگیز تولید آثار آخرالزمانی در هالیوود بدان حد بود که در همان سال‌ها یکی از منتقدین سینمایی این تعبیر را به کار گرفت که: «سینمای غرب آرایش آخرالزمانی گرفته است» و فیلم‌ساز شناخته شده‌ای مانند تیم برتن به عنوان تهیه کننده انیمیشن «9» در مصاحبه‌ای در سال 2009 به مناسبت نمایش عمومی آن به طعنه گفت که این فیلم از صد هزار فیلم آخرالزمانی که در هالیوود ساخته شده، بهتراست!

این کنایه تیم برتن بیش از هر موضوعی به خیل آثار آخرالزمانی اشاره داشت که محصولات کمپانی‌های هالیوودی را دربرگرفته بدان حد که دیگر نمی‌توان به سان برخی، چشم‌های خود را بست و همه چیز را به سرگرمی و اقتصاد و گیشه و فروش این فیلم‌ها نسبت داد، در حالی که براساس آمار موجود، کمتر از 10 درصد این گونه فیلم‌ها از فروش قابل توجهی در جدول اکران آمریکا برخوردارند!

اما به راستی علت گرایش سینمای غرب و هالیوود به آخرالزمان چیست؟ اصلا غرب با آخرالزمان چه کار دارد؟ مگر نه این است که پس از قرون وسطی و نهضت به اصطلاح اصلاح دینی و پروتستانتیزم و جنبش معروف به روشنگری و محور قرار دادن اندیشه‌های اومانیستی و سکولاریستی در زندگی بشر، اساساً بین انسان و آسمان فاصله انداختند و جایی برای اندیشه‌های الهی در زندگی بشر کنونی باقی نگذاردند؟ مگر نه آن که به اسم تجربه گرایی و پوزیتویسم، هر آنچه که نشانی از ماوراء و متافیزیک و مقولات فراماده داشت را حذف نمودند؟ مگر نه آنکه هر موضوعی که به معنا و معنویت و دین ارتباط داشت را غیر علمی خواندند و پرداختن به آن را خرافات دانستند؟

کتاب «… و اینک آخرالزمان؛ تاریخ سینمای هالیوود» سعی دارد با واکاوی تاریخ تا عمق حداقل 11 قرنی، در حد امکان و ظرفیت این صفحات به آن پاسخ داده و ریشه یابی کند. ریشه یابی که جنگ‌های صلیبی، دوران تاریک موسوم به انگیراسیون، پروتستانتیزم، نهضت اصلاح دینی، جنبش روشنگری و رنسانس و علل موجودیت غرب جدید در آن نقش پررنگی دارند. ریشه‌هایی که هریک به نوعی محتوی و موضوعات سینمای هالیوود را از لحظه پاگیری، شکل داده‌اند.

کتاب «… و اینک آخرالزمان؛ تاریخ سینمای هالیوود»- که درگروه ادب و هنر مرکز پژوهش‌های جوان تولید شده است- این تاریخ را بازخوانی نمی‌کند، بلکه در پی آن است تاریخ یاد شده را واکاوی کند. از همین روی نبایستی انتظار فرمت دائره المعارف از آن داشت که پیش از این کتب بسیاری در داخل و خارج چنین رویکردی داشته‌اند. این فقره قصد دارد از زاویه‌ای دیگر به تاریخ سینمای هالیوود بپردازد.

علاقمندان جهت کسب اطلاعات تکمیلی و تهیه کتاب می‌توانند به‌ وبگاه سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی مراجعه کنند.