شباهت ها و تفاوت های اخلاقی حضرت عیسی (ع) در قرآن و کتاب مقدس

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از حوزه ، کتاب مسیحیت به قلم سيد محمد اديب آل على با هدف آشنایی علاقمندان با تاريخ و كلام مسيحيت در قالب پرسش و پاسخ به رشته تحریر درآمده است که حوزه نیوز این کتاب را در شماره های گوناگون منتشر خواهد کرد.

مقايسه اخلاق ...

پرسش:

 خصوصيات اخلاقى حضرت عيسى (عليه السلام) در قرآن و كتاب مقدس چه شباهت ها و تفاوت هايى دارد؟

پاسخ:

در قرآن، حضرت عيسى (عليه السلام)، يك پيامبر «اولوالعزم» معرفى شده است.[17]

اين پيامبران داراى ارزش هاى روحانى و اخلاقى و علمى بالايى هستند و در صفاتى چون تقوا و توجه به خداوند، و صبر و عفو و بخشايش، سرآمد ديگران هستند.[18]

قرآن، سخنان حضرت عيسى(عليه السلام) در گاهواره را چنين نقل مى فرمايد:

منم بنده ى خدا، كه به من كتاب داده و مرا به پيامبرى برگزيده است; هر جا كه باشم مرا با بركت ساخته و تا زنده ام به نماز و زكات سفارش كرده است; و مرا نسبت به مادرم نيكوكار كرده و زورگو و نافرمانم نگردانيده است.[19]

در قرآن، يك ويژگى استثنايى براى حضرت عيسى(عليه السلام) ذكر شده و او به مقامى پرافتخار نايل گرديده است، به گونه اى كه احدى از پيامبران اين گونه ستوده نشده اند، (وجيهاً فى الدنيا و الآخرة):

چون فرشتگان به مريم گفتند: «خدا تو را به «كلمه اى» كه نامش «عيسى بن مريم» است بشارت مى دهد، او كه «وجيه -و آبرومند- در دنيا و آخرت»، و از مقرّبان درگاه خداست، و با مردم در گاهواره و در حالت كهولت (و ميانسال شدن) سخن مى گويد; و او از صالحان و نيكوكاران است.[20]

اما كتاب مقدس دو چهره ى مختلف از حضرت عيسى (عليه السلام) نشان داده است: يكى چهره ى اخلاقى و ديگرى چهره ى انقلابى.

1. چهره ى اخلاقى حضرت عيسى (عليه السلام)

در اناجيل اربعه، حضرت عيسى(عليه السلام) شخصى بسيار صبور و حليم،[21]بسيار فروتن و متواضع[22] و بامحبت[23] و كاملا مطيع خداوند[24] معرفى شده است. او به شدت از جنگ و خون ريزى و خشونت متنفر است و براى ايجاد صلح و اصلاح، از حق خود مى گذرد و به ديگران نيز توصيه مى كند كه چنين باشند.

در يك فقره ى مشهور از انجيل متى مى خوانيم:

گفته شده كه: «چشم به عوض چشم، و دندان به عوض دندان»; اما من مى گويم: «به كسى كه به تو بدى كرده، بدى مكن; و اگر كسى بر گونه ى راست تو سيلى زد، گونه ى ديگر خود را به طرف او برگردان; و اگر كسى تو را به دادگاه كشاند تا پيراهنت را بگيرد، عباى خود را نيز به او ببخش. اگر يك سرباز رومى به تو دستور دهد كه بارى را به مسافت يك ميل حمل كنى، تو دو ميل حمل كن. اگر كسى از تو چيزى خواست به او بده و اگر از تو قرض خواست او را دست خالى روانه مكن.[25]

هر چند در طول تاريخ مسيحيت، اين توصيه هاى اخلاقى، به ابزارى براى خاموش كردن انقلاب ها و اعتراضات تبديل شده و برداشت غلط از چنين دستورهايى باعث شده كه چهره اى ظلم پذير از حضرت عيسى(عليه السلام)نمايانده شود، لكن به نظر مى رسد كه اين توصيه ها مربوط به جامعه ى مؤمنان است كه با يكديگر برادرانه زندگى مى كنند و براى حفظ برادرى، گاهى لازم است كه انسان از حقّ خود نيز بگذرد و به جاى انتقام گرفتن، او را با ملاطفت و نيكى هدايت نمايد. چنان كه با مطالعه ى كتاب مقدس درمى يابيم كه حضرت عيسى(عليه السلام) شخصى شجاع و مبارز بود و در مقابلِ افراد فاسد و روحانيون رياكار قيام مى كرد.[26]

اين جملات حضرت عيسى در منابع روايى مسلمانان هم آمده است.[27]

حضرت عيسى(عليه السلام) دستورهاى اخلاقى بسيار مؤكدى دارد و به خصوص از فساد اخلاقى به شدت پرهيز مى دهد:

هر كس به زنى نظر شهوت اندازد، همان دم در دل خود با او زنا كرده است؛ پس اگر چشم راستت تو را بلغزاند، قلعش كن و از خود دور انداز; زيرا تو را مفيدتر آن است كه عضوى از اعضايت تباه گردد، تا آن كه تمام بدنت در جهنم افكنده شود و اگر دست راستت تو را بلغزاند قطعش كن و از خود دور انداز; زيرا بهتر آن است كه عضوى از اعضاى تو نابود شود، تا آن كه كلّ جسد تو در دوزخ افكنده شود.[28]

حضرت عيسى(عليه السلام) براى ارشاد و نصيحت مردم، و نيز انجام رسالت الهى اش بسيار مسافرت مى كرد،[29] و در قالب مثل ها و مثال ها موعظه هاى زيادى مى فرمود. اوج فضايل اخلاقى آن حضرت را از «موعظه ى سر كوه» وى مى توان دريافت، كه به بهترين وجه بر اخلاق، ايمان و محبت تأكيد مىورزد.[30]

هم چنين از اناجيل استفاده مى شود كه حضرت عيسى(عليه السلام) شخصى سخن دان و منطقى و زيرك و هوشيار و حاضرجواب بود.[31]

2. چهره ى انقلابى حضرت عيسى(عليه السلام)

برخلاف برخى آموزه ها كه حضرت عيسى(عليه السلام) را شخصى ظلم پذير معرفى مى كند، از نظر كتاب مقدس، حضرت عيسى(عليه السلام) شخصيتى انقلابى است كه براى نجات محرومان از سلطه ى ستمكاران ظهور كرده و مبارزه ى مسلحانه يكى از راهبردهايى است كه براى تحقّق هدف انقلابى اش برگزيده است. هر كس كه در زمره ى ياران اوست بايد آماده ى جهاد و شهادت باشد;[32] او به جاى آرامش در گمراهى، قيام و شمشير را برگزيده است:

گمان مبريد كه آمده ام تا سلامتى بر زمين بگذارم; نيامده ام تا سلامتى بگذارم، بلكه شمشير را، زيرا آمده ام تا مرد را از پدر خود، و دختر را از مادر خود، و عروس را از مادر شوهرش جدا سازم; و دشمنان شخص، اهل خانه ى او خواهند بود.[33]

حضرت عيسى(عليه السلام) بارها و بارها با جملات پى درپى خود روحانيت يهود را به فساد و حرام خوارى و ضعف اخلاقى متهم مى كند; از نگاه وى، مشكل اساسى روحانيت يهود، علاوه بر كم توجهى به احكام شريعت، نياميختن شريعت با روح آن است كه همانا فضايل اخلاقى است. [34] اين نكته سبب شده بود كه شريعت زدگى و تقدّس مآبى شيوه ى رايج در سازمان روحانيت يهود باشد; و شايد به همين دليل است كه تعاليم حضرت عيسى (عليه السلام)، رنگ و بوى اخلاقى و معنوى بيشترى دارد.

------------------------------------

پاورقی:

[17]. سوره ى شورى، آيه ى 13، و سوره ى احزاب، آيه ى 7.

[18]. سوره ى احقاف، آيه ى 35.

[19]. سوره ى مريم، آيه ى 30 ـ 32.

[20]. سوره ى آل عمران، آيه ى 45 ـ 46.

[21]. انجيل متى، 11: 29.

[22]. در موارد بسيارى از حضرت عيسى(عليه السلام) فروتنى و تواضع نقل شده، از جمله نشست و برخاست با سفلگان و حتى گنهكاران و فواحش، و نيز شستن پاى حواريون (رسولان) در شب آخر. ر.ك: انجيل مرقس، 2: 17 و 11: 19; انجيل لوقا، 7: 34 و 7: 37 و 15: 7; انجيل يوحنّا، 13: 5.

[23]. براى نمونه ر.ك: انجيل يوحنّا، 15: 9 ـ 15 و 13: 1.

[24]. انجيل يوحنّا، 4: 44 و 15: 10.

[25]. انجيل متى، 5: 38 ـ 45.

[26]. انجيل متى، 21: 12 و 23، و انجيل مرقس، 11: 15 و 12: 12.

[27]. محمد باقر مجلسى، بحار الانوار، ج 14، ص 287 و 304.

[28]. انجيل متى، 5: 29 ـ 31.

[29]. همان، 4: 23 و 9: 35.

[30]. همان، 5: 1 ـ 16.

[31]. براى نمونه ر.ك: انجيل مرقس، باب 12، مثَل باغبان هاى ظالم، و نيز ر.ك: تقيه اى كه حضرت عيسى در مقابل جاسوسان هرودس انجام داد و فرمود: «مال قيصر را به قيصر رد نماييد»: انجيل لوقا، 20: 20، انجيل متى، 22: 15.

[32]. انجيل لوقا، 14: 26.

[33]. انجيل متى، 1: 34، انجيل لوقا، 22: 36.

[34]. براى نمونه ر.ك: نكوهشى كه از حضرت عيسى(عليه السلام) نسبت به ملايان رياكار يهود و فريسيان شده است; انجيل متى، باب 23.