توصیه‌نامه امیرالمؤمنین به امام حسن(ع) درباره ضرورت رسیدگی به مستمندان

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از تسنیم ، بحضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در بخشی از نامه خویش به حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام نسبت به رسیدگی به حال نیازمندان توصیه‌هایی فرمود.

در این بخش از توصیه‌ها آمده است:

اگر مستمندى را دیدى که توشه‌ات را تا قیامت مى‌برد و فردا که به آن نیاز دارى به تو بازمى‌گرداند، کمک او را غنیمت بشمار و زاد و توشه را بر دوش او بگذار و اگر قدرت مالى دارى بیشتر انفاق کن و همراه او بفرست؛ زیرا ممکن است روزى در رستاخیز در جست‌وجوى چنین فردى باشى و او را نیابى. به‌هنگام بى‌نیازى، اگر کسى از تو وام خواهد، غنیمت بشمار، تا در روز سختى و تنگدستى به تو بازگرداند؛ وَ إِذَا وَجَدْتَ مِنْ أَهْلِ الْفَاقَةِ مَنْ یحْمِلُ لَکَ زَادَکْ إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ، فَیوَافِیکَ بِهِ غَداً حَیثُ تَحْتَاجُ إِلَیهِ فَاغْتَنِمْهُ وَحَمِّلْهُ إِیاهُ، وَأَکْثِرْ مِنْ تَزْوِیدِهِ وَأَنْتَ قَادِرٌ عَلَیهِ، فَلَعَلَّکَ تَطْلُبُهُ فَلاَتَجِدُهُ وَاغْتَنِمْ مَنِ اسْتَقْرَضَکَ فِی حَالِ غِنَاکَ، لِیجْعَلَ قَضَاءَهُ لَکَ فِی یوْمِ عُسْرَتِکَ.

امیرالمؤمنین(ع) با بیان دو نکته فرزندش را به صدقه دادن و احسان به مستمندان ترغیب می‌کند: اولین نکته، بخشش و دادن صدقه توشه‌اى است که فقیر تا روز قیامت آن را بر دوش مى‌کشد و در آنجا به‌هنگام شدّت نیاز بدان، به وى بازمى‌دهد، و لفظ الزّاد در اینجا استعاره است از دو فضیلت بخشش و کرم که به‌وسیله انفاق حاصل مى‌شود. و وجه استعاره، وسیله بودن انفاق و صدقه براى ایمنى نفس از نابودى در بین راه آخرت و باعث رسیدن آن به سعادت دائمى است؛ همان طور که توشه، نجات‌بخش مسافر در بین راه و سبب رسیدن او به مقصد است.

 براى گیرنده صدقه، صفت حامل توشه را به‌طور استعاره آورده است، از آن رو که او وسیله پیدایش آن فضیلت به‌وسیله آن صدقه و رسیدن ثواب آن، به صدقه‌دهنده در روز قیامت است.

سپس دستور داده است که هرگاه نیازمندى را دید غنیمت شمارد و آن توشه را بر دوش وى قرار دهد و بیشتر به او کمک کند، تا سرحدّ توان به او توشه بسپارد. غنیمت شمردن نیازمند و شتاب در صدقه دادن دو عبارت تشویقی آن حضرت است.

دوم: صدقه دادن به فقیر در حقیقت وامى است از طرف صدقه‌دهنده که در حال بى‌نیازى مالى را مى‌دهد تا در روز فقر و تنگدستى‌اش به او باز پس دهد.

و صفت «وام‌گیرنده» را در اینجا استعاره براى خدا آورده است به‌اعتبار این‌که او پاداش ثواب را به کسى که در راه طاعتش مالش را انفاق کرده است، عطا می‌کند و در این آیه مبارکه بدان اشاره کرده است: «مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثِیرَةً» آن حضرت وام دادن به‌هنگام بى‌نیازى و بازپرداخت وام در وقت تنگدستى را یادآور مى‌شود تا برترى بازپرداخت را بنمایاند و وام‌دهنده به‌خاطر سود دلخواهى که عاید او مى‌شود، علاقه‌مند به دادن وام شود.

منابع:
کتاب شرح ابن‌میثم بحرانی (ترجمه محمدی مقدم)