مهدویت در زیارت جامعه| فرهنگ انتظار در آیینه زیارت جامعه کبیره

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از تسنیم ، مهدویت در اندیشه اسلامی، آموزه‌ای بنیادین و اندیشه‌ای راهبردی و کاربردی است؛ از این رو در مجموع معارف اسلامی تلاش شده است تبیین مناسبی از این آموزه صورت گیرد.

واکاوی مسأله مهدویت نشان می‌دهد تعداد قابل توجهی دعا و زیارت در باب مهدویت وارد شده است؛ چرا که آن‌ها دربین سایر معارف، تاثیر بسزایی در تبیین این آموزه داشته‌اند؛ به ویژه هنگامی که سیاست شوم عباسیان مبنی بر قطع رابطه امام با مردم تشدید شد، دعا و زیارت، بیشتر مورد توجه قرار گرفت؛ چرا که ساختار دعا و زیارت می‌توانست در دوران تقیه، عامل انتقال و نشر وترویج معارف مهدویت قرار گیرد، مضاف بر اینکه این مضامین برای آیندگان به یادگار ماند تا برای جویندگان معارف مهدوی، منابعی متقن و متواتر و قابل اطمینان باشد. در بین دعاها، برخی به‌طور اختصاصی به مسئله مهدویت پرداخته مانند دعای ندبه، دعای عهد، دعای فرج، زیارت آل‌یاسین و ... و برخی، قسمت‌هایی از مفاهیم مهدوی را در خود گنجانده است.

به عنوان نمونه زیارت جامعه کبیره صادره از امام هادی علیه‌السلام از جمله این ادعیه است. در بخشی از این دعا می‌خوانیم:

مُحْتَجِبٌ‏ بِذِمَّتِکُمْ‏ مُعْتَرِفٌ بِکُمْ وَ مُؤْمِنٌ بِإِیَابِکُمْ مُصَدِّقٌ بِرَجْعَتِکُمْ مُنْتَظِرٌ لِأَمْرِکُمْ مُرْتَقِبٌ لِدَوْلَتِکُمْ

 تحت حمایت‌های شما در امان هستم و به بازگشت شما ایمان و به رجعت شما باور دارم و در انتظار حکومت شما هستم، عملاً مترصّد دولت شمایم.

مترصد بودن برای فرارسیدن دولت حقیقیِ اهل بیت، انتظار امر فرج ایشان و نیز ایمان به بازگشت و همچنین رجعت اهل عترت علیهم‌السلام از گزاره‌های این بخش از زیارت جامعه کبیره است؛ مسئله‌ای که از اعتقادات راسخ شیعه شمرده می‌شود و به این معناست که در مقطعی از آخرالزمان و یا قبل و پس از برپایی سرزمین ظهور توسط امام عصر (عج) عده‌ای به صورت جسمانی به دنیا باز می‌گردند تا بر آنچه بر آنان مقدر شده جامه عمل پوشانده شود. بر اساس منابع روایی، به طور کلی رجعت‌کنندگان به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

1ـ انسان‌هایی که نهایت ایمان را درک کرده‌اند به طوری که لیاقت حضور در دولت حق و جهانی را دارند.
2ـ کفار و دشمنانی که گناهان و صدمات بی‌شماری را به اهل ایمان وارد کرده‌اند این عده مجازات و حدود الهی را بعد از قیام جهانی منجی  دریافت می‌کنند و انتقام از آنها گرفته می‌شود تا عدالت بر همگان جاری شود.
3ـ انبیاء و رسولان الهی که گویی برخی قبل از برپایی سرزمین ظهور رجعت می‌کنند همچون عیسی علیه‌السلام و موسای نبی (ع) تا سرپناه مؤمنان در فتنه‌های آخرالزمان باشند.
4ـ پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام که پس از ظهور امام عصر (عج) اتفاق می‌افتد و در این بین، اول بزرگواری که پا به دنیا می‌گذارد، امام حسین علیه‌السلام است.

امام صادق علیه‌السلام در روایتی فرمود «أَوَّلُ مَنْ تَنْشَقُّ الْأَرْضُ عَنْهُ وَ یَرْجِعُ إِلَى الدُّنْیَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ؛ اول کسی که زمین برایش شکافته می‌شود و به دنیا باز می‌گردد، حسین بن علی است.» (مختصر البصائر، ص: 107) امام باقر علیه‌السلام نیز فرمود «إِنَّ أَوَّلَ مَنْ یَرْجِعُ لَجَارُکُمُ الْحُسَیْنُ ع فَیَمْلِکُ حَتَّى تَقَعَ حَاجِبَاهُ عَلَى عَیْنَیْهِ مِنَ الْکِبَر؛ اول کسى که در رجعت به دنیا برمى‌‏گردد، همسایه شما حسین علیه‌السلام است آن حضرت چندان سلطنت مى‌‏کند که از پیرى ابروانش روى دیدگانش را مى‌‏گیرد.» (الإیقاظ من الهجعة بالبرهان على الرجعة، شیخ حر عاملی، ص: 360) و خود امام حسین علیه‌السلام در روز عاشورا فرمود «فَأَکُونُ أَوَّلَ مَنْ تَنْشَقُّ عَنْهُ الْأَرْض‏؛ اول کسى که زمین‏ برایش شکافته‏ و او خارج مى‏‌شود من خواهم بود.» (الخرائج و الجرائح، ج‏2، ص: 849)