کتاب لواعج الاشجان سندی بر اثبات اربعین اول/توسعه معرفت حسینی از ظرفیت های مغفول پیاده روی اربعین

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از شبستان ، هرساله با فرارسیدن روز بیستم ماه صفر، موضوع «اربعین شهادت امام حسین علیه السلام»، «زیارت» و «نخستین زائران کربلا» مورد گفت و گوی محافل علمی و مذهبی قرار می گیرد؛ چرا که حادثه جانگداز عاشورا با «اربعین حسینی» پیوندی ناگسستنی دارد. امید است یادکرد و بزرگداشت این مناسبت ها، زمینه رشد و تعالی امّت اسلامی را فراهم سازد.

گرچه نام کربلا و یاد عاشورای محرّم سال 61 هجری بعد از شهادت امام حسین علیه السلام و یارانش، مرزهای جغرافیایی و تاریخی را درنوردید؛ اما پیامبر خداصلی الله علیه وآله وسلم از همان هنگامه تولّد نواده معصومش حادثه عاشورا را برای امّت اسلامی بیان فرموده بود؛ لذا افرادی چون «جابر بن عبدالله انصاری» با آغاز سفر تاریخی امام حسین علیه السلام - از مدینه به مکّه و از آنجا به عراق - تحقّق این پیش گویی را مدّ نظر داشتند.

جابر و یارانش برای اعلام وفاداری به ساحت مقدّس نبوّت و امامت، انزجار از رژیم ستمگر اموی، اطلاع رسانی و تبلیغ آرمان های عاشورائیان و بیدار ساختن افکار عمومی، در فرصتی مناسب، اوّلین «کاروان زیارتی» را به حرکت درآوردند.

از آنجا که دفن سر مطهر در کربلا قطعا به دست مبارک امام سجاد (ع) انجام شد و ورود ایشان به همراه سرهای مطهر شهدا به کربلا نیز فقط در بیستم صفر بود و هیچ یک از مورخان شیعه و سنی قائل نشده اند که سرهای مطهر - مخصوصا سر مطهر امام حسین (ع) - به وسیله کسی غیر از امام سجاد (ع) دفن شده و یا این که امام سجاد (ع) در غیر بیستم صفر سال 61 برای دفن سرهای مقدس به کربلا آمده باشد، از این رو اعتراف و تصدیق به دفن سر مطهر امام حسین (ع) در کربلا توسط امام سجاد (ع) در روز بیستم صفر خود گواه و شاهدی است صادق و عالی بر آمدن اهل بیت (ع) در روز اربعین به کربلا. البته سید بن طاووس، می گوید شیخ طوسی معتقد است امام سجاد (ع) با اهل بیت (ع) در روز اربعین (بیستم صفر) وارد مدینه شدند (نه کربلا) و سید بن طاووس این نظر را بعید می شمرد از این جهت که چگونه ممکن است در مدت 40 روز به مدینه برسند؟  سید بن طاووس معتقد است مدت زمانی که برای رفتن قاصد ابن زیاد به شام، برای کسب تکلیف در باره اعلام پایان یافتن جنگ و انجام ماموریت محوله و کسب تکلیف از یزید در باره سرهای مطهر و اسیران، صرف شد با ورود اهل بیت در روز بیستم صفر به کربلا سازگار نیست.

حجت الاسلام رمضان محمدی، مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به دلایل تاریخی اربعین حسینی علیه السلام در گفتگو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان گفت: پس از واقعه عاشورا و کشته شدن جمعی از یاران امام حسین علیه السلام در روز یازدهم صفرآن سال حضرت زینب سلام الله علیها و جمعی از اهل بیت  به دشت کربلا بازگشتند تا پیکرهای  شهدا اورد جانباختگان را به خاک بسپارند.

وی افزود: طبق کتاب لواعج الاشجان فی مقتل الحسین(ع)  اثر مرحوم سید محسن سید عبدالکریم امین عاملی  برای آنکه ثابت کند اهل بیت در همان اولین سال، اربعین حسینی را پاس داشتند در سالیان دور به وسیله اشتر از شام به کربلا سفر میکند تا به همگان ثابت کند که می‌شود در ۱۲ روز این مسیر را طی نمود.طبق اسناد تاریخی مندرج است که شامی آن برخورد نامناسب و دور از شهر اهل بیت داشتند و در همان دوران  اسیری اهل بیت علیه السلام پس از واقعی کربلا این موضوع به خوبی مشخص است این دشمنی از کینه خاندان اموی گرفته شده بود که حتی در زمان حیات پیامبر پیش از آنکه ایشان از  مکه به مدینه مهاجرت کنند اثبات شده بود.

 حجت الاسلام رمضان محمدی تصریح کرد: لذا از همین جریان است که معاویه در مقابل امیرالمومنین علی علیه السلام قد علم می‌کند و بنای بدی گذاشت و شجره ملعونه ای را  آبیاری نمود تا در سالیان بعد این دشمنی با اهل بیت عیان شود.طبق اسناد تاریخی آل بنی امیه بنیانی طوری حکومت اسلامی را ترویج کردند که با سیره پیامبر صلی الله همخوانی نداشت برهمین اساس زمانی که اسرای کربلا به سرزمین شام رسیدند سخت ترین وقایع برای آنها به وقوع بپیوندد.

جدای از بررسی تاریخی واقعه ی اربعین حسینی و بررسی ابعاد این حادثه  در شکل‌گیری پیاده‌روی بزرگ اربعین و اهداف آن نیز حائز اهمیت است که به آن پرداخته می شود.

دکتر محمد حسین رجبی دوانی  پژوهشگر برجسته تاریخ اسلام با اشاره به فلسفه اربعین حسینی علیه السلام به عنوان جزئی از تمدن و تاریخ اسلامی در گفتگو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان گفت: تاریخچه تمدن عظیم اسلامی از چنان عظمت و جلوه ای برخوردار است که تمام تمدن های غربی و کفر گذشته را در خود ذوب کرده است.

این پژوهشگر برجسته عنوان کرد:  پیاده روی اربعین زمینه‌ساز تحقق تمدن نوین اسلامی با تحول در شخصیت زائران ازجمله مهار خشم و خشونت و  برائت جویی از ستمگران و دشمنان اسلام به برکت قیام امام حسین علیه السلام خواهد شد یکی از ظرفیت های مغفول مانده در پیاده روی اربعین لزوم انتقال معرفت نسبت به سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین از طریق موکب ها  به مسلمانان جهان است. اگر از طریق این اجتماع بزرگ حسینی بتوان ابعاد اخلاقی اجتماعی و سیاسی پیام عاشورا به همگان صادرکرد زمینه ساز ظهور حضرت مهدی عجل الله خواهد شد.

از دیدگاه بسیاری از صاحب نظران و مورخان شیعه و اهل سنت، مبنای تاریخی چنین بزرگداشتی، ورود اهل بیت به کربلا در اولین اربعین حسینی (سال ۶۱ هجری) و دفن سرهای مطهر شهیدان بویژه سر مقدس امام حسین (علیه السلام) در کنار پیکرهای مطهر آنهاست.

گرامی داشت اربعین سالار شهیدان حضرت حسین بن علی (علیه السلام) در میان شیعیان آن حضرت از اهمیت و ارزش ویژه ای برخوردار است. از دیدگاه بسیاری از صاحب نظران و مورخان شیعه و اهل سنت، مبنای تاریخی چنین بزرگداشتی، ورود اهل بیت به کربلا در اولین اربعین حسینی (سال ۶۱ هجری) و دفن سرهای مطهر شهیدان بویژه سر مقدس امام حسین (علیه السلام) در کنار پیکرهای مطهر آنهاست.

جمعی اندک از مورخان و صاحب نظران نیز بر این عقیده اند که نظریه یاد شده از اعتبار تاریخی لازم برخوردار نیست، بلکه مبنای بزرگداشت این روز ورود جابر و عطیه به کربلاست که می توان از طریق اسناد تاریخی این فریضه را ثابت کرد. به نظر می رسد روز اربعین روزی است که اهل بیت امام حسین(ع) از شام به قصد مدینه حرکت کرده اند . "لهوف " که جریان ورود اهل بیت امام حسین را در این روز به کربلا نقل کرده است.