۴ توصیه مدیریتی پیامبر(ص) در تعامل با زیردستان

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) ، سیداحسان دهسار، کارشناس مبلغ سطح عالی حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی تسنیم در اهمیت رعایت حقوق زیردستان از سوی کارفرمایان و مدیران گفت: مسئله برخورد با زیردستان از نظر شغل و شهرت، همیشه در طول تاریخ با حواشی همراه بوده است؛ با نگاهی گذرا به سیره معصومین علیهم‌السلام متوجه این مسئله خواهیم شد که این بزرگوران با اینکه برترین مخلوقات عالم‌اند، اما همیشه در برخورد با زیردستان بر دو اصل مهمّ یعنی برابری انسان‌ها و مهربانی و دلسوزی نسبت به یکدیگر تأکید داشتند.

وی افزود: ائمه معصومین علیهم‌السلام همواره انسان‌ها را برابر دانسته و فرقی بین سیاه و سفید و یا عرب و عجم نگذاشته و تنها ملاک برتری انسان‌ها را در میزان تقوا دانسته‌اند، چنان‌ که رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود «لا فَضلَ لِعَرَبیٍّ على عَجَمیٍّ، و لا لعَجَمیٍّ على عَرَبیٍّ، و لا لأحمَرَ على أسوَدَ، و لا لأسوَدَ على أحمَرَ، إلاّ بِالتَّقوى؛ هیچ عربى را بر هیچ عجمى برترى نیست و هیچ عجمى را بر هیچ عربى و هیچ سفیدى را بر هیچ سیاهى و هیچ سیاهى را بر هیچ سفیدى، مگر به تقوا.» این اصل برگرفته از این آموزه قرآنی است که فرمود «یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثى‏ وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ‏ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ؛ اى مردم، ما شما را از مرد و زنى آفریدیم و شما را ملّت ملّت و قبیله قبیله کردیم تا با یکدیگر شناسایى متقابل حاصل کنید. در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست. بى‌‏تردید، خداوند داناى آگاه است.» (الحجرات 13) پس همه ما از این جهت که بنده خداوند هستیم برابریم و نباید نسبت به هم فخر بورزیم و یا در حق یکدیگر ظلم کنیم و ملاک برتری تنها جایگاه داشتن نزد خداست که با تقوای الهی حاصل می‌شود و لاغیر.

این پژوهشگر دینی با اشاره به این نکته که همه ما از این جهت که انسانیم برابریم و نباید نسبت به افراد زیر دست خود فخرفروشی یا بی‌احترامی کنیم، افزود: چه بسا زیردستان، از استعداد و اخلاقی نیکو برخوردار باشند که در نزد خدا و خلق بسیار باارزش‌تر از جایگاه و مقام ما باشد. خداوند متعال، شغل و مقام را دلیل برتری افراد بر یکدیگر نمی‌داند و تنها معیار برتری را رعایت تقوای الهی می‌داند.

سزای مسئولی که به زیردست خود ترحم نکند

دهسار با تأکید بر اینکه معیار سنجش انسانیت نباید پست یا مقام باشد بلکه این اخلاق و رفتار نیکو است که سبب محبوبیت و صمیمیت می‌شود، گفت: در دین مبین اسلام و سیره معصومین علیهم‌السلام، بی‌حرمتی و بی‌احترامی با زیردستان معنایی ندارد و حتی خدواند متعال افرادی را که نسبت به زیردستان بی‌رحم‌اند، از بهشت محروم کرده است، همان‌گونه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: «أَیَّما راعٍ لَمْ یَرْحَمُ رَعیَّتَهُ حَرَّمَ اللّه ُ عَلَیْهِ الْجَنَّةَ؛ هر مسئولی که به زیردست خود رحم نکند، خدا بهشت را بر او حرام می‌کند.»

این کارشناس دینی درباره آثار برخورد مناسب با زیردستان در محیط کاری گفت: بی‌شک برخورد مناسب با زیردست کارایی مجموعه را بیشتر کرده و باعث می‌شود فساد از بین برود. مدیر باید خودش را جزو مجموعه بداند، با آنان غذا بخورد، به فکر مشکلات آنان باشد و هیچ‌گاه خودش و جایگاهش را از آنان بالاتر نداند. از همین رو پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود «اِخْوانُکُمْ جَعَلَهُمُ اللّهُ تَحْتَ اَیْدیکُمْ، فَمَنْ کانَ اَخُوهُ تَحْتَ یَدِهِ فَلْیُطْعِمْهُ مِمّا یَأْکُلُ وَلْیُکْسِهِ مِمّا یَلْبِسُ وَلا یُکَلِّفْهُ ما یَغْلِبُهُ فَاِنْ کَلَّفَهُ ما یَغْلِبُهُ فَلْیُعِنْهُ؛ خداوند بعضى از برادران شما را زیردست شما قرار داده است؛ هر کس برادر و همنوعش را زیردست دارد باید1ـ از آنچه خود می‌خورد به او بخوراند 2ـ و از آنچه می‌‏پوشد به او هم بپوشاند 3ـ و هیچ وقت کارى که خارج از قدرت اوست به او نسپارد 4ـ و اگر کار دشوارى را به او سپرد او را کمک کند.»

دهسار افزود: بنابراین در نگاه اسلامی ما در قبال اطرافیان و به خصوص زیردستان مسئولیم و نباید به آنان فخر فروشی کنیم و خودمان را از آنان بالاتر بدانیم و همچنین نباید با بی‌احترامی و بی‌حرمتی نسبت به آنان، باعث دلسردی‌شان و تنزل رتبه خودمان نزد خداوند متعال شویم. باید قدر مسئولیت‌ها و جایگاهی که خدواند به ما داده است را بدانیم و از آن برای به دست آوردن رضایت خداوند و خلق استفاده کنیم.