حکمت نامگذاری ماه شعبان در بیان معصومین/ ماهی که پاداش نیکی‌ها ۷۰برابر می‌شود

 به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از تسنیم ، از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که معصومین علیهم السلام برای ماه شعبان برشمردند، نورانیت این ماه و وفور خیرات و برکات در آن است؛ تا حدی که سرّ نامگذاری شعبان به این نام را در باز شدن «شعبه‌های» خیر معرفی فرمودند؛ به این معنا که شعبان و شُعبه از یک مشتق و از ریشۀ «شَعَب» هستند  و گفته‌اند شعبه یعنی فرعی که از اصلی جدا شود، با احتساب این معنا، خداوند خیرات و ارزاق ماه شعبان را از شجرۀ این ماه مبارک منشعب می‌کند، از این رو نورانیت این ارزاق (معنوی و مادی) با سایر رزق‌های ایام سال تمایز معنوی دارند. در خطبه‌ای از حضرت رسول الله صلّی اللّه علیه و آله شاخه‌های درخت طوبی در بهشت، در اولین روز ماه شعبان به‌سوی کسانی سوق داده می‌شود که کار خیری را انجام داده باشند، این نکته به آن جهت است که روح مؤمنان بیشتر در معرض تزکیه قرار گیرد تا با طهارت بیشتری وارد ماه مهمانی خدا شوند.

اما دربارۀ وجه تسمیه ماه شعبان، سعیدبن جُبیر از ابن‌عباس نقل می‌کند که رسول خدا ضمن اینکه اصحابش نزد او فضائل شعبان را به یکدیگر می‌گفتند، فرمود: شعبان‏، ماه شریفى است و ماه من است و حاملان عرش آن را بزرگ شمارند و حق آن را بشناسند و آن، ماهى است که ارزاق مؤمنان براى ماه رمضان در آن بیفزاید و بهشت در آن زینت شود و آن را شعبان نامند براى آنکه ارزاق مؤمنان در آن منشعب شود؛ شعبان ماهی است که حسنه در آن 70 برابر باشد و بدی‌ها بسیار اندک شود و گناه آمرزیده است و حسنه پذیرفته و حضرت جبار جل جلاله در آن به بندگانش رغبت و به روزه‏‌داران و شب‏‌زنده‏‌داران خود نگاه کند و توسط حاملان عرش به آنها ببالد.

شَهْرٌ شَرِیفٌ وَ هُوَ شَهْرِی وَ حَمَلَةُ الْعَرْشِ تُعَظِّمُهُ وَ تَعْرِفُ حَقَّهُ وَ هُوَ شَهْرٌ تُزَادُ فِیهِ أَرْزَاقُ الْمُؤْمِنِینَ کَشَهْرِ رَمَضَانَ وَ تُزَیَّنُ فِیهِ الْجِنَانُ وَ إِنَّمَا سُمِّیَ شَعْبَانَ لِأَنَّهُ یَتَشَعَّبُ فِیهِ أَرْزَاقُ الْمُؤْمِنِینَ وَ هُوَ شَهْرٌ الْعَمَلُ فِیهِ مُضَاعَفٌ الْحَسَنَةُ بِسَبْعِینَ وَ السَّیِّئَةُ مَحْطُوطَةٌ وَ الذَّنْبُ مَغْفُورٌ وَ الْحَسَنَةُ مَقْبُولَةٌ وَ الْجَبَّارُ جَلَّ جَلَالُهُ یُبَاهِی فِیهِ بِعِبَادِهِ وَ یَنْظُرُ إِلَى صُوَّامِهِ وَ قُوَّامِهِ فَیُبَاهِی بِهِمْ حَمَلَةَ الْعَرْشِ. (الأمالی شیخ صدوق، ص23)

همچنین نقل است حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در روز اوّل ماه شعبانى به جماعتى که در مسجدى نشسته بودند، وارد شد. آنها در امر قَدَرْ و امثال آن گفت‌وگو مى‌کردند و صداهای آنها بلند شده بود، لجاجت و جدال ایشان بالا گرفته بود. حضرت ایستاد و بر آنها سلام کرد، آنها جواب سلام دادند و براى آن جناب برخاستند و خواهش کردند که نزد ایشان بنشیند، آن حضرت به ایشان اعتنایى نکرد...،
سپس فرمود: اى گروه تازه‌کارها، امروز غُرّه شعبان کریم است. آن را پروردگار ما شعبان نامیده است به‌جهت پراکنده شدن خیرات. به‌درستی که پروردگار شما در آن، درهاى حسنات خود را  باز کرده و به شما قصرها و خیراتش را به‌قیمتی ارزان و اعمالی آسان جلوه داده است؛ پس آن را بخرید. همچنین براى شما ابلیس لعین شعبه‌های شرارت و بلاهاى خود را جلوه داده است و شما پیوسته مى‌کوشید در گمراهى و طغیان و متَمَّسِک مى‌شوید به شعبه‌های ابلیس و رُو مى‌کنید از شعبه‌هاى خیرات که درهای آن برای شما باز شده است.

یَا مَعْشَرَ الْمُبْتَدِعِینَ هَذَا یَوْمُ غُرَّةِ شَعْبَانَ الْکَرِیمِ، سَمَّاهُ رَبُّنَا شَعْبَانَ لِتَشَعُّبِ الْخَیْرَاتِ فِیهِ، قَدْ فَتَحَ رَبُّکُمْ فِیهِ أَبْوَابَ جِنَانِهِ، وَ عَرَضَ عَلَیْکُمْ قُصُورَهَا وَ خَیْرَاتِهَا بِأَرْخَص‏ الْأَثْمَانِ، وَ أَسْهَلِ الْأُمُورِ فَأَبَیْتُمُوهَا وَ عَرَضَ لَکُمْ إِبْلِیسُ اللَّعِینُ بِشُعَبِ شُرُورِهِ وَ بَلَایَاهُ فَأَنْتُمْ دَائِبا تَنْهَمِکُونَ فِی الْغَیِّ وَ الطُّغْیَانِ، وَ تَتَمَسَّکُونَ بِشُعَبِ إِبْلِیسَ، وَ تَحِیدُونَ عَنْ شُعَبِ الْخَیْرِ الْمَفْتُوحِ لَکُمْ أَبْوَابُهُ.

این غُرّه ماه شعبان است و شعبه‌های خیراتش نماز و روزه و زکات و امر به معروف و نهى از منکر و بِرّ والدین و خویشان و همسایگان و اصلاح ذات الْبَیْنِ و صدقه بر فقرا و مساکین است. چیزى را که از شما برداشته شده یعنی امر قضا و قدر بر خود سختی مى‌دهید و چیزى که از فرو رفتن در آن نهى شده‌اید، از جمله کشف رازهای خدا که هر که تفتیش کند از آنها، از تباه‌شدگان است.
هَذِهِ غُرَّةُ شَعْبَانَ، وَ شُعَبُ خَیْرَاتِهِ الصَّلَاةُ، وَ الصَّوْمُ، وَ الزَّکَاةُ، وَ الْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیُ عَنِ الْمُنْکَرِ، وَ بِرُّ الْوَالِدَیْنِ وَ الْقَرَابَاتِ وَ الْجِیرَانِ، وَ إِصْلَاحُ ذَاتِ الْبَیْنِ، وَ الصَّدَقَةُ عَلَى الْفُقَرَاءِ وَ الْمَسَاکِینِ، تَتَکَلَّفُونَ مَا قَدْ وُضِعَ عَنْکُمْ، وَ مَا قَدْ نُهِیتُمْ عَنِ الْخَوْضِ فِیهِ مِنْ کَشْفِ سَرَائِرِ اللَّهِ، الَّتِی مَنْ فَتَّشَ عَنْهَا کَانَ مِنَ الْهَالِکِینَ.

آگاه باشید، به‌درستى که اگر شما واقف شوید بر آنچه پروردگار عزّوجلّ براى مطیعین از بندگانش در امروز مهیّا فرموده است، هرآینه خود را از آنچه در آن هستید، باز خواهید داشت و آنچه را شما را به آن امر کردند شروع خواهید کرد.

گفتند: یا امیرالمؤمنین و چیست آنچه خداوند در این روز براى اهل اطاعت خود مهیّا فرموده است؟ پس حضرت قصه آن لشکرى را که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به جهاد کفار فرستاده بود و دشمنان شب بر ایشان شبیخون زدند، نقل فرمود و آن شبى تاریک و سخت ظلمانى بود و مسلمانان در خواب بودند. کسى از ایشان بیدار نبود، جز «زیدبن حارثه» و «عبداللَّه‌بن رواحه» و «قتادة‌بن نعمان» و «قیس‌بن عاصم» که هرکدام در یک جانب ایشان بیدار و مشغول نماز و قرآن خواندن بودند. دشمنان، مسلمانان را تیرباران کردند و به‌واسطه تاریکى و ندیدن دشمنان، نزدیک بود که هلاک شوند که ناگاه از دهان این چند نفر نورهایى ساطع شد که لشکرگاه مسلمانان را روشن کرد و سبب قوّت و دلیرى ایشان شد، پس شمشیر کشیده و دشمنان را کشته و زخمدار و اسیر کردند و چون بازگشتند و براى حضرت رسول صلّى الله علیه و آله نقل کردند، فرمود "این نورها به‌جهت اعمال این برادران شما است در غرّه ماه شعبان" پس یک یک آن اعمال را حضرت نقل کردند.  (التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری علیه السلام، ص637)

با توجه به این دو روایت، علاوه بر اینکه شعبه‌های خیر در ماه شعبان گشوده می‌شود، بلکه شعبه‌هایی از شرارت ابلیس برای انحراف بندگان مهیا می‌شود، از این جهت لزوم مراقبت نسبت به اعمال در ماه شعبان بیش از پیش است.