حجت‌الاسلام عالی عنوان شد: ضیافت الهی در واقعه جانسوز عاشورا تجسم یافت/ چگونه به‌واسطه زیارت امام حسین (ع) مشمول رحمت خدا می‌شویم

همه انسان‌ها در طول زندگی خود به انواعی از مشکلات و سختی‌ها مبتلا می‌شوند و درنتیجه آن یا بخشی از گناهان انسان مورد مغفرت الهی قرار می‌گیرد و یا زمینه رشد شخصیتی و ارتقای معنوی فراهم می‌شود. در این میان، مصیبتی که امام حسین (ع) در واقعه عاشورا با آن مواجه شد در تمام تاریخ بی‌نظیر بوده و نمونه‌ای در عظمت و عمق فاجعه ندارد. بلایی بر آن ولی بزرگ خدا و امام بر حق وارد شد، زمینه فروباریدن رحمت الهی بر اهل ایمان و دوستداران آن حضرت شده است. به طوری که انسان‌ها در هر برهه از تاریخ و از هر منطقه جغرافیایی با توسل به آن وجود مقدس مورد رحمت الهی قرار می‌گیرند. این گونه است که از امام شهید ما به «رحمت واسعه» و «کشتی نجات» تعبیر شده است.

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از تسنیم ، در گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین عالی، استاد حوزه و کارشناس مسائل اسلامی، به بررسی نازل شدن رحمت الهی در اثر زیارت و توسل به امام حسین علیه السلام پرداخته است. آن طور که پژوهشگر و سخنران دینی توضیح می‌دهد، درک لطف الهی در این ماجرا که در قالب سختی بزرگی تجسم پیدا کرده، نیاز به بصیرت دارد. بصیرتی مانند بصیرت حضرت زینب سلام‌الله علیها که وقتی از ایشان پرسیدند که در کشته شدن برادر و عزیزانت چه دیدی؟ در جواب فرمودند: «ما رأیت الا جمیلا؛ جز زیبایی ندیدم.» درواقع به این نکته اشاره فرمودند که دشمنان خدا و اهل بیت رسول خدا صلی‌الله علیه و آله، مرتکب وحشی‌گری و جنایتی عظیم شدند ولی آنها بی‌خبر هستند در ازای این بلای بزرگ، چه مقامی به این خاندان داده شده است.

رمز دریافت رحمت الهی به واسطه زیارت حضرت سیدالشهدا علیه السلام

در روایت‌ها و احادیث بسیاری تأکید شده که زیارت امام حسین علیه السلام موجب رشد و ارتقای معنوی انسان می‌شود. رمز این علو مقام در اثر زیارت حضرت در کجاست؟

عاشورا بزرگترین عبادتی است که خدای متعال برای ما قرار داده تا مردم را رشد داده و با معارف الهی آشنا کند. به این ترتیب است که انسان سالک و رهرو عاشورا به نهایت رشد و قرب خواهد رسید.

در این راستا زیارت عاشورا درس‌نامه سلوکی است که سند آن به ذات اقدس الهی ختم می‌شود و مراحل رشد را بیان کرده است. در این میان، اولین مرحله سلوک عاشورایی منزل بلا است، آن هم بلایی که امام حسین علیه السلام متحمل شدند. چنانکه در این زیارت شریف می‌خوانیم: «یا اباعبدالله لقد عظمت الرزیه و جلّت و عظمت المصیبه بک علینا و علی جمیع اهل الاسلام و جلت و عظمت مصیبتک فی السموات علی جمیع اهل السموات»

در این فراز از زیارت عاشورا به بلای بزرگی اشاره شده که متوجه وجود مبارک امام حسین علیه السلام شد تا مردم در زیر سایه آن، رشد کرده و بر درجات معنوی آنها افزوده شود.

برخی مصائب و سختی‌ها باعث آمرزش گناه می‌شود

اشاره کردید که بلای امام حسین علیه السلام زمینه رشد همه مؤمنان و دوستداران آن حضرت خواهد شد. اما اصولاً بلا و گرفتاری در زندگی همه انسان‌ها وجود دارد. آیا مشکلات و مصائب ما، افراد معمولی هم باعث رشدمان می‌شود؟

بیشتر بلاها و گرفتاری‌ها ما در زندگی مانند قرض، بیماری، فقر و... بلاهایی است که به منزله تاوان اعمال بد و کفاره گناهان ما محسوب می‌شوند. یعنی این نوع مشکلات در زندگی ما به وجود می‌آید، لطفی از سوی خدای مهربان است تا کفاره‌ای برای گناهان ما شده و برای ورود به منزل دیگر پاک باشیم.

چنانکه خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ مَا أَصَابَکم مِّن مُّصِیبَةٍ فَبِمَا کسَبَتْ أَیدِیکمْ وَ یعْفُو عَن کثِیرٍ؛ هر مصیبتى به شما رسد به خاطر اعمالى است که انجام داده‏اید، و بسیارى را نیز عفو مى‏کند.» درواقع خدای متعال بسیاری از گناهان ما را نادیده گرفته و می‌بخشد، اما برای بخشی در همین دنیا تاوان می‌دهیم تا از عذاب روز قیامت و جهان آخرت در امان بمانیم.

آیا این مورد به افراد معمولی مربوط است یا بندگان خاص خدا و پیامبران را هم شامل می‌شود؟

بعضی از پیامبران که مرتکب ترک اولی می‌شدند هم تاوان عملشان در همین دنیا پس داده‌اند. به عنوان مثال حضرت یونس علیه السلام به دلیل ترک اولی، گرفتار بلا شد و در شکم نهنگ اسیر شد. به همین علت است که به آن حضرت، ذوالنون گفته می‌شود چراکه مدتی با ماهی بزرگی همراه بود.

نکته جالب این است که خدای متعال می‌فرماید اگر حضرت یونس علیه السلام از ترک اولای خود برنمی‌گشت و در شکم ماهی تسبیح خدا را نمی‌گفت، تا روز قیامت در شکم ماهی اسیر می‌ماند: «فَلَوْلَا أَنَّهُ کانَ مِنْ الْمُسَبِّحِینَ، لَلَبِثَ فِی بَطْنِهِ إِلَى یوْمِ یبْعَثُونَ؛ و اگر او از تسبیح‏کنندگان نبود، تا روز قیامت در شکم ماهى مى‏ماند.» درواقع خدای متعال اولیای خود را دوست دارد و آنها را در این دنیا تنبیه می‌کند تا عذاب به قیامت نرسد، که عذاب آن عالم بسیار عظیم‌تر و سخت‌تر خواهد بود.

گاهی مشکلات و بلاها به ارتقای انسان می‌انجامد

با این تعبیر، آیا همه مشکلات و گرفتاری‌های ما در این دنیا برای تاوان گناهان ماست؟

خیر. بعضی از مشکلات و بلاها برای رشد و ارتقای مقام ماست. این مورد به طور خاص به ائمه اطهار علیهم السلام اختصاص دارد. یعنی بلاها و گرفتاری‌هایی که در زندگی دنیایی چهارده معصوم علیهم السلام ب وجود می‌آمد، تنها برای ارتقای مقام ایشان بوده. چراکه آنها معصوم و مبرا از گناه هستند و حتی ترک اولی هم نداشته‌اند، پس گناهی مرتکب نشده‌اند که بابت آن تاوان پس بدهند.

تجسم ضیافت الهی در واقعه جانسوز عاشورا

بلاهایی که در روز عاشورا و حوادث بعد از آن برای امام حسین علیه السلام و اهل بیت آن حضرت ایجاد شد، برای ارتقا و ترفیع ایشان بود؟

همین طور است. به همین علت بوده که وقتی یزید ملعون در مجلس خود مقابل اسیران کربلا فخرفروشی می‌کرد، این آیه را خواند که: «وَ مَا أَصَابَکم مِّن مُّصِیبَةٍ فَبِمَا کسَبَتْ أَیدِیکمْ؛ هر مصیبتى به شما رسد به خاطر اعمالى است که انجام داده‏اید.» امام زین‌العابدین علیه السلام در جواب آن ملعون فرمودند: «این آیه در شأن ما نیست.» و سپس فرمودند: «مَا أَصَابَ مِن مُّصِیبَةٍ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی أَنفُسِکمْ إِلَّا فِی کتَابٍ مِّن قَبْلِ أَن نَّبْرَأَهَا؛ هیچ مصیبتى (ناخواسته) در زمین و نه در وجود شما روى نمى‏دهد مگر اینکه همه آنها قبل از آنکه زمین را بیافرینیم در لوح محفوظ ثبت است.»

آن حضرت به این نکته مهم اشاره فرمودند که ظاهر ضیافت الهی در قالب بلا تجسم پیدا کرده اما باطن آن، میهمانی عظیم الهی است تا لایق پاداش و ارتقای مقام باشیم.

چگونه می‌شود در کشته شدن شهدای کربلا و شهادت مظلومانه امام حسین علیه السلام و سپس اسارت خانواده آن حضرت، ضیافت الهی را مشاهده کرد؟

درک لطف الهی در این ماجرا که در قالب سختی بزرگی تجسم پیدا کرده، نیاز به بصیرت دارد. بصیرتی مانند بصیرت حضرت زینب سلام‌الله علیها که وقتی از ایشان پرسیدند که در کشته شدن برادر و عزیزانت چه دیدی؟ در جواب فرمودند: «ما رأیت الا جمیلا؛ جز زیبایی ندیدم.»

درواقع به این نکته اشاره فرمودند که دشمنان خدا و اهل بیت رسول خدا صلی‌الله علیه و آله، مرتکب وحشی‌گری و جنایتی عظیم شدند ولی آنها بی‌خبر هستند در ازای این بلای بزرگ، چه مقامی به این خاندان داده شده است.

عاشورا مایه رحمت برای همه مردم است

اشاره کردید که بعضی مشکلات و سختی‌های ما در دنیا باعث ترفیع درجه ما می‌شود و این اتفاق درباره بلای عظیم امام حسین علیه السلام و یاران و خانواده آن حضرت هم افتاده است. اما چه تفاوتی میان گرفتاری و بلای ما انسان‌های معمولی با آن فاجعه عظیم عاشورا وجود دارد؟ به هر حال آن واقعه از هر نظر نسبت به مشکلات دنیایی ما عظیم‌تر و جانسوزتر است.

دقت داشته باشید که برخی مشکلات دنیا باعث ترفیع درجه فرد یا افرادی می‌شوند که بلا برای آنها ایجاد شده است. اما برخی مشکلات و بلاها برای دیگران هم مایه خیر و برکت و رحمت می‌شوند. یعنی هم فرد مورد بلا و مشکل از رحمت خاص الهی بهره‌مند می‌شود و هم سفره رحمتی به پاس بلاکشی آن شخص برای دیگران فراهم می‌شود.

بلایی که بر امام حسین علیه السلام و خاندان آن حضرت در واقعه عاشورا ایجاد شد، از این نوع است. یعنی نه‌تنها آن حضرت مورد رحمت الهی قرا گرفته‌اند، بلکه امتی از آن بهره رحمت و برکت برده‌اند.

آیا چنین رویدادی در تاریخ نمونه مشابهی داشته است؟

نمونه آن شاید در ابعاد جزئی‌تر شبیه بلا و مشکلاتی باشد که در زندگی حضرت یوسف علیه السلام ایجاد شد. می‌دانیم که آن حضرت در دوران خردسالی از پدر و خانواده دور شد، در چاه انداخته شد و سپس به بردگی در خانه عزیز مصر وارد شد. مدتی بعد در جوانی مورد تهمت قرار گرفت و به زندان فرستاده شد.

این بلاها که سال‌ها برای حضرت یوسف علیه السلام ادامه داشت، خیر و رحمتی از جانب خدای متعال برای او و امت آن حضرت داشت. چنانکه بعد از سال‌ها تحمل و بردباری مشکلات، نه تنها به پدر و خانواده خود رسید، بلکه به عنوان عزیز مصر معرفی شد. حتی مردم آن دوران به پاس صبر ایشان مورد رحمت الهی قرار گرفتند و از قحطی نجات پیدا کردند.

امام حسین علیه السلام مظهر رحمت واسعه الهی است

آیا درست است که نتیجه بگیریم از همین منظر است که امام حسین علیه السلام به عنوان رحمت واسعه الهی شناخته می‌شوند؟

بله. وقتی ولی خدا مورد سختی قرار گرفته و از آن بلا سربلند بیرون می‌آید، رحمت خدا به قدری وسیع می‌شود که به جماعتی می‌رسد. بلایی که در واقعه عاشورا برای امام حسین علیه السلام ایجاد شد، به اندازه‌ای وسیع و عظیم بود که خداوند رحمت واسعه خود را نازل فرمود.

مصیبت امام حسین علیه السلام بزرگترین مصیبت است: «مصیبه ما اعظمها و اعظم رزیتها فی الاسلام و فی جمیع السموات و الأرض» خدای متعال به پاس بلاکشی ولیّ مخلص خود رحمت را نازل فرمود. چراکه آن حضرت نه تنها صبر کرد و لب به گلایه و شکوه باز نکرد، بلکه شکر کرد که: «الحمدلله علی عظیم رزیتی»

در چند جا شاهد شکر کردن امام حسین علیه السلام از این مصیبت بزرگ هستیم. یک بار در شب عاشورا مشاهده می‌کنیم که آن حضرت در ابتدای خطبه خود فرمودند: «أثنی علی الله أحسن الثناء و احمده علی السراء و الضراء؛ خداوند متعال را به بهترین وجه ستایش کرده و در سختی‌ها و آسایش و رنج و رفاه در مقابل نعمت‌هایش سپاسگزارم.»

آن حضرت شکری را به جا آورد که گویا در بهترین حالت زندگی قرار دارد. خدای متعال نیز به پاس این بندگی خالصانه، رحمت خود را باریده است. این طور است که امام حسین علیه السلام عامل رحمت واسعه الهی می‌شود که همه مردم در عالم تاریخ از آن بهره می‌برند.