بازخوانی سیره حضرت عباس(ع)؛ از علمداری در جهاد تبیین تا سقّایی در کربلا

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از شبستان ، ابعاد وجودی حضرت عباس علیه السلام که برگرفته از شخصیت والا، معنوی و عظمت اخلاقی ایشان بود، عبارتند از: فداکاری، ایثار، فضیلت، شجاعت و دلیری، رشادت جسمی و روحی، زهد و تقوای الهی، فتوّت و جوانمردی، که همه آنها ناشی از بزرگواری و شایستگی حضرتش بود. و بر این اساس و به دلیل برخورداری از فضایل بی شمار، وجود حضرت عباس علیه السلام سرشار از کنیه ها و القاب بسیار پسندیده ای گردید که هر کدام، بیانگر یکی از ابعاد درخشان وجودی و زندگی پرنور اوست لذا در این خصوص با حجت الاسلام دکتر «سید امیر عبداللهی»، کارشناس مذهبی و پژوهشگر گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

جهاد تبیین در سیره ائمه معصومین (ع) به ویژه حضرت ابوالفضل العباس (ع) را توضیح دهید؟

یکی از شاخصه های مهم ماه شعبان این است که این ماه تنها ماه سال است که هیچ شهادتی از ذوات آل الله در آن رخ نداده است. در واقع این ماه، ماه شادی و سرور اهل بیت (ع) می باشد.امروزه یکی از دغدغه های مهم عقلا و بزرگان دینی به ویژه مقام معظم رهبری پویش و حرکت تبیین است که خوشبختانه با منویات معظم له و روشنگری علما، بزرگان و نخبگان دینی و فرهنگی به یک دغدغه عمومی تبدیل شده است، آن هم شناخت «سره از ناسره» می باشد. به فرموده حضرت آقا در صورتی که در تبلیغ دین و شناخت مواضع و موضوعات مرتبط با امور دینی علما و متولیان امر ورود نکنند، دشمن از این فرصت استفاده کرده و آن را تبدیل به تهدید می کند لذا این رفتار به وضوح در کلام و سیره علمی و عملی حضرت ابوالفضل العباس (ع)، سیدالشهدا (ع) و امام سجاد (ع) قابل مشاهده است.این بزرگواران با بذل مهجه خودشان جهاد بزرگ تبیین را رقم زدند. «الَّـذينَ بَـذَلُـوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَيْن‏(عَلَيهِ ­السَّلام)» خدایا مرا حسینی کن، تا من هم در خطی باشم که یاران حسین(ع) در آن خط بودند.

در آخرین سالی که حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) مشرف به مکه مکرمه شده بودند، عوامل حکومت بنی امیه زیر احرام های خود شمشیر بسته و قصد ترور امام معصوم (ع) و فرزند رسول الله را در حین حج داشتند که همان سال وجود نازنین ابوالفضل العباس (ع) طناب خانه کعبه را گرفتند و بر فراز بام خانه خدا، خطبه ای ایراد کردند که مملو از معارف اهل بیتی و دینی بود در واقع جایگاه امام و جانشینی رسول الله (ص) را بعد از شهادت پیامبر اکرم (ص) در میان امت  تبیین کردند. ایشان فرمودند: به نام خداوند بخشنده مهربان سپاس خدایی را که بیت الله را با قدوم پدرش(منظور پدر امام حسین علیه السلام یعنی وجود مقدس امیرالمومنین علی ابن ابیطالب علیهما السلام است) مشرف کرد ؛ جاییكه که دیروز بیت بود، و [امروز] قبله گردید. ای ناسپاسان گناهکار آیا راه بیت را بر امام نیکوکاران می بندید؟ چه کسی سزاوارتر به این بیت است از دیگر موجودات؟ و چه کسی نزدیکترین به این خانه است؟....

توجه داشته باشید این کاروان حسینی که از 28 رجب المرجل که به سمت مکه سپس به کوفه و کربلا حرکت کردند، در تمام کلام امام معصوم(ع) حضرت سیدالشهدا (ع)، امام سجاد (ع) و وجود نازنین حضرت ابوالفضل العباس (ع) همین جهاد تبیین بود. امام حسین (ع) هر کجا که توقف می کردند با هر جماعتی که برخورد و صحبت می نمودند، حقایق را برای مردم روشن و تبیین می کردند. تمام کلام ابوالفضل العباس (ع) در شب و روز عاشورا حتی رجزی که در لحظه جنگ می خواندند، همه اینها سرشار از حقایق و معارف نابی است که جایگاه امام معصوم (ع) را تبیین می کند.

 این در حالی است که در همان زمان، امامزادگانی بودند که از مسیر حق و حقیقت خارج شده بودند، همانند پسر حضرت نوح (ع) یا «محمد حنفیه» که در آن زمان با این کاروان همراه نمی شوند و بعدها در مقابل شیعه ناب، گروه «کیسانیه» را تشکیل می دهند. در اینجا جایگاه خاص حضرت عباس (ع) در اطاعت محض از امام معصوم زمان خود بیشتر نمایان می شود و همچنین می توان به شخصیت بزرگواری همانند «حضرت سید الکریم عبدالعظیم حسنی (ع)» اشاره کرد که ما ایرانیان مفتخر به میزبانی ایشان هستیم. سید الکریم عبدالعظیم حسنی از امامزادگان واجب التعظیم هستند که به حسب سنی از جواد الائمه (ع) بزرگ تر و در زمان امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) در قید حیات بودند. گفته می شود، دشمن بسیار دوست داشت که این امامزاده واجب التعظیم را در مقابل امام خود علم کند اما ایشان با جهاد تبیین و بیان معارف و حقایقی که در زمان خود داشتند، مسیر درست را به مردم نشان دادند. در واقع رفتار ایشان شبیه به رفتاری است که وجود نازنین ابوالفضل العباس (ع) در صحرای کربلا داشتند. هرچند او هم فرزند علی بن ابیطالب (ع) بودند اما تمام حرکات، سکنات و کلامش کلام امام معصوم (ع) بود و دقیقا در همان مسیری که امام معصوم (ع) گام بر می داشتند، حرکت می کردند یا به تعبیر مقام معظم رهبری جهاد کربلا و واقعه عاشورا همان جهاد تبیین است.

همچنین حضرت عباس (ع) بصیرت و آگاهی بسیار زیادی داشتند.این ویژگی با این عبارت مورد تأکید قرار گرفته است که «وَأَنَّکَ مَضَیْتَ عَلیٰ بَصِیرَةٍ مِنْ أَمْرِکَ»، «از دنیا رفتی در حالی که بر کار خود آگاهی و بصیرت داشتی». این موضوع نیز چنان اهمیت دارد که در فرمایشی از امام صادق (ع) نیز مورد تأکید قرار گرفته است که فرمودند: «کان عمنا العباس نافذ البصیره»، «عموی ما عباس، نافذ البصیره بود»؛ یعنی او نه تنها بصیرت داشت، بلکه دارای بصیرت نافذ بود و این موضوع بسیار مهم است؛ زیرا شاید بتوان گفت که چنین تعبیری در مورد هیچ امام‌زاده‌ای بیان نشده است.

امسال مقام معظم رهبری در ولادت با سعادت حضرت زینب (س) فرمودند: این بانوی بزرگوار پرچمدار و طلایه دار جهاد تبیین است و این بیرق که بر دوش حضرت زینب (س) و عباس (ع) بود، امروز به مراجع عظام و شیعیان رسیده است که انشاءالله ما هم بتوانیم در همین مسیر نورانی حرکت و وامدار و تداوم دهنده این مسیر باشیم به تعبیر امام صادق (ع) که فرمودند: «كانَ عَمُّنَا العَبّاسُ بنُ عَلِيٍّ نافِذَ البَصيرَةِ صُلبَ الإيمانِ جاهَدَ مَعَ أبي عَبدِاللَّهِ و أبلي بَلاءً حَسَناً و مَضي شَهيدَاً» (عموي ما ، عبّاس ، داراي بينشي ژرف و ايماني راسخ بود ؛ همراه با امام حسين‌عليه السلام جهاد كرد و نيك آزمايش داد و به شهادت رسيد)

مهمترین درسی که ما می توانیم از سیره حضرت ابوالفضل العباس (ع) بگیریم و از آن الگوبرداری کنیم، چیست؟

بهترین راه شناخت هر کدام از این بزرگواران، کلامی است که از معصومین (ع) در شأن و منزلت شان برای ما به ودیعه رسیده است لذا بهترین راه شناخت شخصیت ابوالفضل العباس (ع) مراجعه به زیارت نامه ای است که از قول امام صادق (ع) به دست ما رسیده است. مرحوم «حاج شیخ عباس قمی» در مفاتیح الجنان به این زیارت نامه اشاره می کنند و با این عبارت شروع می شود،«السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِيعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ سَلَّمَ.......» (سلام بر تو اى بنده شايسته فرمانبر خدا و رسول خدا،و امير مؤمنان و حسن‏ و حسين(درود خدا بر آنان باد)

بالاترین شاخصه عباس بن علی (ع) در عصر خود تا یوم القیامه، حتی بعد از ظهور حضرت حجت (عج) و در ایام رجعت برای ما اطاعت پذیری اش از امام زمان خود است. ما امامت را در امتداد رسالت بر مبنای توحید می دانیم. اطاعت پذیری حضرت در برابر سیدالشهدا (ع) زبانزد عام و خاص بود. در هیچ جای تاریخ شما نمی بینید عباس بن علی (ع) در محضر امام زمان خود کلامی را به زبان جاری کرده باشد الا در برخی مواقع مانند آن خطبه ای که در حمایت از حضرت سیدالشهدا (ع) بر فراز کعبه خواندند یا در شب عاشورا که اهل بیت (ع) را جمع کرده و برای آنها سخنرانی نمودند. وی حتی یک قدم جلوتر از امام معصوم خود نمی ایستادند و همیشه خود را در ذیل، پایین یا پشت سر امام (ع) قرار می دادند.

لذا بالاترین درسی که ما می توانیم از حضرت ابوالفضل العباس (ع) بگیریم، اطاعت پذیری محض ایشان از امام معصوم (ع) خود و اهل بصیرت بودن ایشان است ؛ بنابراین مقام معظم رهبری امروز اهل بصیرت را در ذیل همین جهاد تبیین می دانند، یعنی بصیرت مستلزم تبیین است. به تعبیری فقط اهل بصیرت هستند که می توانند متابعت و اجرای جهاد تبیین را داشته باشند.