نقد تاملی بر نظریه زمینه‌سازی ظهور

به گزارش خبری کانون شیفتگان حضرت قائم(عج)استان بوشهر به نقل از ایکنا ؛حجت‌الاسلام والمسلمین خدامراد سلیمیان، رئیس پژوهشکده مهدویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و دبیر این کرسی نقد که شب گذشته، دوم اسفندماه در سالن همایش‌های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، گفت: باید فضا را باز کنیم و حضرت مهدی موعود را که برای همه امت‌هاست محصور و منحصر به فرقه و مذهب خاصی نکنیم.
وی با بیان اینکه ظهور همانند بعثت در برخی روایات بیان شده است، افزود: آیا منتظران بعثت مکلف به زمینه‌سازی بودند که ما در دوره ظهور خود را موظف به زمینه‌سازی بدانیم.
وی عنوان کرد: یکی دیگر از موضوعاتی که باید مورد تبیین قرار گیرد این است که آیا آماده بودن برای ظهور ملازم زمینه‌سازی است و می‌توانیم همانطور که ارایه دهندگان این بحث مطرح کردند فرج قوم بنی‌اسرائیل از دست فرعون که با دعای آنان صورت گرفت را بر دعای برای فرج امام زمان(عج) تطبیق کنیم؟

موید قرآنی نقش بشر در ظهور
در ابتدای این کرسی، حجت‌الاسلام والمسلمین الهی‎نژاد، به عنوان ارایه‌دهنده این کرسی گفت: فطرت، عقل، ضابطه‌مندی جهان و براهین قرآنی مؤید این مسئله هستند که انسان بر سرنوشت خود احاطه دارد و می‌تواند آن را تغییر دهد و اگر مردم برای زمینه‌سازی ظهور تلاش کنند حتما این ظهور اتفاق خواهد افتاد و سرعت خواهد گرفت.
وی با اشاره به آیه شریه «إِنَّ اللّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ»(11 رعد) اظهار کرد: میان تقوا و ایمان و نزول برکات، تلازم وجود دارد و البته حکمت خداوند این است که این تغییر سرنوشت به دست خود انسان ها رخ بدهد و تحول ایجاد شود.
الهی‌نژاد با اشاره به دلایل روایی در این باره عنوان کرد: در تفسیر عیاشی از امام صادق(ع) روایتی نقل شده است که بنی‌اسرائیل با ضجه و گریه از خدا خواستند که آنها را از شر فرعون برهاند و فرج آنها 170 سال تعجیل افتاد و امام به این مسئله استناد جستند و تصریح فرمودند که فرج رابطه مستقیمی با اعمال دارد و اگر شما نیز با ضجه از خدا فرج را بخواهید به دست می‌آورید.
وی افزود: یکی دیگر از مستنداتی که براساس آن می‌توان گفت اعمال بشر می‌تواند ظهور را جلو بیندازد و یا با تاخیر مواجه کند آراء علما است که سه عالم؛ اراده الهی، اراده امام و اراده جمعی بشر را در این مسئله تعیین‌کننده دانسته‌اند که دو اراده محقق است ولی اراده بشر هنوز تحقق نیافته و چون خداوند تحول را به دست خود بشر ایجاد می‌کند باید این اراده نیز شکل بگیرد.

حالت‌های مختلف درباره زمینه‌سازی
در ادامه این کرسی، حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا بهروزی‌لک، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سخنانی گفت: در خصوص زمینه سازی ظهور چند حالت قابل طرح است؛ اول باور به نقش و دخالت کلی انسان در ظهور که برخی آیات قرآن موید این مسئله است که مورد بحث قرار گرفت. دوم دلالت این مسئله که ظهور صرفا امری مشروط به آمادگی افراد است؛ سوم زمینه سازی عام و تلاش برای ترویج فرهنگ اسلامی و انتظار پویا در جهان.
بهروزلک تصریح کرد: ما وظیفه داریم که تلاش مستمری برای ترویج و احیای نام و امر امام زمان در داخل و خارج کشور داشته باشیم.
همچنین حجت الاسلام والمسلمین پورسیدآقایی، رئیس موسسه اینده روشن گفت: خوب بود در لسان ارایه دهندگان بحث، زمینه سازی معنا می شد و اینکه آیا انسان ها در آن سهمی دارند یا نه که باید بگوییم اگر معتقد به زمینه سازی شدیم دیگر عام و خاص معنایی ندارد.
وی افزود: اگر هستی قانونمند است و ما این قانونمندی را می پذیریم باید قوانین را کشف کنیم وگرنه تکلیف انتظار بر دوش ما قرار داده نمی شد.
وی تصریح کرد: مهمترین وظیفه منتظران، ایجاد جامعه منتظر است که دارای شاخصه های معرفت شناختی، عاطفی و رفتاری و ... است و ما معتقدیم که اگر به جامعه منتظر برسیم زمینه ظهور نیز فراهم خواهد شد البته این به معنای آن نیست که اگر این کار را نکنیم خود ظهور محقق نمی شود بلکه این مسئله در ظهور تعجیل ایجاد می کند که آن هم با توقیت تفاوت دارد.