«رحماء بینهم»؛ راهبرد تحکیم انسجام ملی در اندیشه حکمرانی رهبری

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) ، سخنرانی‌ها و بیانات رهبر معظم انقلاب را از منظرهای مختلف می‌توان تحلیل و تفسیر کرد اما یکی از ابعاد مهم بیانات ایشان استخراج نکات و شاخص‌هایی است که تبیین‌کننده اصول حکمرانی مطلوب و شایسته دینی است که در عین حال که ممکن است برخی از این شاخص‌ها با شاخص‌های حکمرانی خوب اشتراک داشته باشد اما برخی از این شاخص‌ها مختص یک نظام دینی است.

در پنج یادداشت پیشین «عدالت و رفع تبعیض»، «مردمی بودن»، «مدیریت جهادی»، «انقلابی‌گری» و «سلامت و اقتدار نظام قضایی» در اندیشه حکمرانی ایشان مورد بررسی قرار گرفت و در این نوشتار «چارچوب روابط با دوستان و دشمنان» به عنوان یکی از شاخص‌های حکمرانی مطلوب دینی از نگاه رهبر معظم انقلاب مورد بررسی قرار می‌گیرد.

رویکرد رهبر معظم انقلاب درباره مواجهه با دوستان و دشمنان برگرفته از تعبیر قرآنی «أَشِدّاءُ عَلَى الكُفّارِ رُحَماءُ بَينَهُم» است و ایشان در سیاست داخلی با این رویکرد بر حفظ وحدت و انسجام میان مردم و جریان‌های سیاسی و لزوم مرزبندی جناح‌های سیاسی با دشمنان به ویژه در بحران‌ها، وحدت اسلامی با مسلمانان و کشورهای اسلامی، روابط مبتنی بر احترام و عدالت متقابل با کشورهای غیر اسلامی و قاطعیت و شدت با دشمنان تأکید دارند.

در نگاه رهبر معظم انقلاب جمهوری اسلامی ایران هیچگاه به دنبال تحمیل الگوی خود به دیگر کشورها نیست، در حالی که آمریکا و مجموعه غرب همواره در تلاش بای تحمیل ارزش‌ها و الگوهای خود در حوزه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی برسایر نقاط جهان و تخریب ارزش‌ها و هویت سایر ملت‌ها به ویزه در جهان اسلام است؛ «ما هیچ وقت به کشورها نگفتیم که شما از الگو و شکل سیاسی نظام ما تبعیّت کنید؛ نه، ما این را هرگز به هیچ کشوری نگفتیم و نخواهیم گفت. حرف ما این است که با اصول اسلامی عمل کنید.» (بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در هفتمین اجلاس مجمع جهانی اهل بیت(ع)، ۱۲ شهریور ۱۴۰۱)

با همین نگاه همدلانه در اندیشه حکمرانی رهبر معظم انقلاب تنها یک خط فاصل و مرز میان در داخل و دنیای اسلام با دیگری، دشمن، وجود دارد؛ «فقط یک خطّ فاصل وجود دارد و آن خطّ فاصل میان ایمان و اسلام از یک طرف و کفر و استکبار از طرف دیگر است؛ این را امام به همه یاد دادند. آن خطوط فاصلی که امام به ما تعلیم دادند که باید کنار بگذاریم، خطوط فاصل فرقه‌ای است، خطوط فاصل قومیّتی است، خطوط فاصل نژادی است، خطوط فاصل حزبی است و امثال اینها‌؛ گفتند اینها را کنار بگذارید. یک خطّ فاصل وجود دارد و آن، خطّ فاصل بین تحقّق اسلام و نظام اسلامی و تجسّم سیاسی اسلام است در مقابل نظام سلطه‌ای که در رأسش آمریکا است... این به معنای آن نیست که هر کس با ما در عقیده مخالف است، ما با او عداوت و بغضاء داریم؛ نه... بقیّه‌ خطوط فاصل باید کم‌رنگ بشود، باید مورد توجّه قرار نگیرد؛ سنّی، شیعه، ایران، فلان کشور دیگر، عرب، عجم، رنگ پوست، نژاد چنین و چنان و امثال اینها باید مورد توجّه قرار نگیرد.» (همان سخنرانی)

در حقیقت یکی از نکات برجسته در اندیشه حکمرانی رهبر معظم انقلاب تمرکز و پررنگ کردن مشترکات در سیاست داخلی میان مردم و گروه‌های سیاسی و دامن نزدن به اختلافات داخلی و در سطح جهان اسلام نیز به همین ترتیب پرهیز از برجسته‌سازی اختلافات اندک بین مذاهب اسلامی و معطوف کردن نگاه‌ها و انرژی‌ها بر نقاط اشتراکی فراوان است. بر همین مبناست که ایشان فراموشی دو اصل «اشداء عل الکفار» و «رحماء بینهم» را عامل اصلی گرفتاری‌ها و نزاع‌های داخلی مسلمانان دانسته و می‌فرمایند: «بقیّه‌ خطوط فاصل باید کم‌رنگ بشود، باید مورد توجّه قرار نگیرد؛ سنّی، شیعه، ایران، فلان کشور دیگر، عرب، عجم، رنگ پوست، نژاد چنین و چنان و امثال اینها باید مورد توجّه قرار نگیرد... آن وقت اینها می‌آیند مؤمن بالله را، مؤمن بالقرآن را، مؤمن بالکعبه را، مؤمن بالقبله را تکفیر می‌کنند، می‌گویند کافر است؛ این «رُحَماءُ بَینَهُم» فراموش می‌شود. وقتی «رُحَماءُ بَینَهُم» نبود، جنگهای داخلی در کشورهای اسلامی راه می‌افتد.» (بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن، ۲۶ فروردین ۱۳۹۸)

ایشان در سطح داخلی به طور خاص نیز بر تفاوت دو نوع برخورد با بدخواهان و عموم مردم از سوی حاکمان اشاره کرده و می‌فرمایند: «در مقابلِ آدمِ تهمت‌زن، در مقابلِ آدم فاسد، در مقابلِ آدم متخلّف باید با قدرت وارد شد. در مقابلِ افکار عمومی نمی‌شود این‌جوری ظاهر شد. در مقابل افکار عمومی بایستی با تواضع، با دلسوزی، با محبّت وارد شد و با افکار عمومی تفاهم کرد؛ این خیلی چیز مهمّی است، تا بتوانیم اعتماد افکار عمومی را جلب کنیم.» (بیانات در دیدار رئیس و مسئولان قوه قضائیه، ۶ تیر ۱۳۹۷)

برهمین مبناست که رهبر معظم انقلاب در سال‌های زعامت و رهبری کشور همواره با پرهیز از مخلوط شدن مرز میان دشمنان و دوستان و لزوم رعایت مرزبندی در موضع‌گیری‌ها و اظهارنظرها با دشمن از سوی جریان‌های داخلی بر رفتار محبت‌آمیز و برادرانه مسئولان با عموم مردم و تقویت پیوندهای میان مردم و نظام تأکید می‌کنند و این وحدت را به مثابه یک راهبرد از سطح داخلی فراتر برده و در سطح جهان اسلام با مسئله تقریب مذاهب دنبال می‌کنند.

در واقع از نگاه رهبر معظم انقلاب پیشبرد راهبرد وحدت اسلامی و تقریب مذاهب در گام اول باید در داخل کشور و میان عموم اقشار مردم از اقوام، مذاهب، نژادها و زبان‌های مختلف برداشته شده و جامعه به واسطه دوقطبی‌های مخرب و کاذب تقسیم و تضعیف نشود.

حوادث تلخ و ناگوار این روزهای کشور نیز توجه به مقوله برادری و نگاه همدلانه مسئولان با عموم مردم، از جمله معترضان، از یکسو و شدت عمل با دوقطبی‌سازان و تخریب‌گران وحدت داخلی و اغتشاشگران وابسته به دشمنان انقلاب را بیش از پیش ضروری می‌نماید و با عملی کردن این راهبرد دین‌مدارانه است که معترضان نیز از صف بدخواهان ایران جدا شده و فضای برادری و گفت‌وگو معطوف به اصلاح و تحول در کشور شکل می‌گیرد. لذا به نظر می‌رسد که یکی از راهکارهای اصلی عبور از بحران اخیر مبتنی بر اندیشه حکمرانی رهبر معظم انقلاب عملیاتی کردن راهبرد «رحماء بینهم» و جلوگیری از تداوم چرخه خطرناک خشونت و نفرت در سطح مردم علیه مردم است.