تربیت‌های فاطمیِ یاوران مهدی (عج) در قرآن

از مهم‌ترین مأموریت‌های پیامبر صلی ‌الله علیه و آله و خاندان عترت علیهم‌السلام، بسترسازی برای حکومت امام عصر عجل الله تعالی فرجه است. این امر که از معرفتی قرآنی سرچشمه می‌گیرد، به قدری نزد آن بزرگواران به عنوان خلفای الهی حائز اهمیت بود که بیشتری احادیث موضوعی به امر مهدویت، آخرالزمان و ظهور اختصاص دارد، مضاف بر اینکه بیشترین تراکم آیات قرآن، مربوط به آیات المهدی عجل الله تعالی فرجه است.

وجود مقدسۀ حضرت زهرا سلام ‌الله علیها نیز همسو با برنامۀ مهدویِ خداوند، نقش بسیار درخشان و در عین حال بسیار عمیقی را بر عهده داشته و دارد؛ همچنان که قبلاً اشاره شد، مربیّ باطنیِ انبیای الهی به ویژه حضرت عیسی علیه‌السلام، وجود مقدس آن بانوی مطهر است و خوب می‌دانیم که این رسول بزرگوار الهی که جزو اولوا العزم شناخته می‌شود، وزیر و فرماندۀ امام عصر عجل الله تعالی فرجه در آخرالزمان و عصر ظهور و در نگاه مسیحیان، منجی و بشارت‌دهندۀ نهایی است که کل این مسأله با عنوان ظهور دوم مسیح «second commin» شناخته می‌شود. خداوند در قرآن وقتی می‌خواهد از تربیت خاصّ و یا قلق رشد عیسی علیه‌السلام سخن بگوید، ایشان را تأییدشده به وسیلۀ روح‌القدس معرفی می‌کند، آنجا که می‌فرماید «وَ آتَیْنا عیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُس‏؛ به عیسی بن مریم بینات دادیم و او را با روح‌القدستأیید کردیم» (بقره87 و 253)

جالب است که امیرالمؤمنین علیه‌السلام در حدیثی، روح القدس را وجود مقدسی معرفی می‌کند که رشد انبیای مرسل و غیر مرسل وابسته به اوست. ایشان طی روایتی فرمود «به وسیلهروح القدسبعثت آنها به پیغمبرى مرسل و غیر مرسل انجام شد و نیز به وسیله آن، همه‌چیز را دانستند و با روح ایمان خدا را عبادت کردند و چیزى را شریک او نکردند ... خداى عز و جل می‌فرماید «تِلْکَ الرُّسُلُ‏فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ‏مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَ اللَّهُ‏وَ رَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجاتٍ‏وَ آتَیْنا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ‏وَ أَیَّدْناهُ‏بِرُوحِ الْقُدُسِ؛ اینان‌اند رسولان که برخى را بر برخى دیگر برترى دادیم، بعضى از آنها با خدا سخن گفته و بعضى را چند درجه بالا بردیم و به عیسى بن مریم بیّنات دادیم و او را با روح القدستقویت کردیم (بقره253) (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏2، ص282)

اما روح‌القدس که به اذن خدا بُعدی از ابعاد عرشیِ حضرت فاطمه سلام ‌الله علیها و ردایی بر جسم نورانی آن بانوی بزرگوار محسوب می‌شود، هرچند وصفش در عقل انسان‌های عادی نمی‌گنجد، اما کارکردی عجیب در تعلیم و تربیت خوبان عالم دارد و دارای جنسیتی از عالم عرش است. (بصائر الدرجات، ج1، ص19) این بُعد عرشی برای یاوران فرزندش امام مهدی عجل الله تعالی فرجه نیز خاصیت تربیتی دارد. در واقع یاوران ظهور باید ابتدا فاطمی تربیت شوند تا لایق مهدی شوند. این حقیقت را خداوند در آیۀ انتهایی سورۀ مجادله اینگونه بیان می‌کند: «لا تَجِدُ قَوْماً یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ یُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ کانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشیرَتَهُمْ» گروهى را که به خدا و روز قیامت ایمان دارند، نمی‌‏یابى که با کسانى که با خدا و پیامبرش دشمنى دارند ، دوستى برقرار کنند، گرچه پدرانشان یا فرزاندانشان یا برادرانشان یا خویشانشان باشند.

بعد در ادامه، در توصیف این قوم می فرماید «أُولئِکَ کَتَبَ فی‏ قُلُوبِهِمُ الْإیمانَ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ» اینانند که خدا ایمان را در دل‏هایشان پایدار کرده و به روحى از جانب خود نیرومندشان کرده است.  این روحی که در اینجا از آن سخن گفته شده، به استناد روایات، همان جنبۀ عرشی حضرت فاطمه سلام ‌الله علیها یعنی روح القدس است. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در ادامۀ توصیفاتشان از روح‌القدس، به این آیۀ سورۀ مجادله اشاره کرده و دربارۀ معنای تأیید آن قوم برگزیده با «الروح» می‌فرماید «یعنى با آن روح، ارجمندشان داشت و بر دیگرانشان‏ برترى داد، این دسته نیز آمرزیده‌‏اند و از گناهانشان چشم‏‌پوشى شده‏ است.» و در انتهای آیه خداوند یکی از ثمرات این تأیید را قرارگیری در لشکریان ظهور و یاوران مهدی عجل الله تعالی فرجه یعنی حزب‌الله ¹ معرفی می‌کند: «وَ یُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ أُولئِکَ حِزْبُ اللَّهِ أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُون‏.» و آنان را به بهشت‏‌هایى که از زیرِ [ درختانِ ] آن نهرها جارى است درمى‌‏آورد، در آنجا جاودانه‌‏اند، خدا از آنان خشنود است و آنان هم از خدا خشنودند. اینان حزب خدایند، آگاه باش که یقیناً حزب خدا [بر همه موانع و مشکلات دنیا و آخرت‏] پیروزند.»

----------------------------------------
پاورقی:

^{امام صادق  (علیه‌السلام) ذیل آیۀ آخر سورۀ مجادله فرمود:
 إِیَّاکُمْ وَ التَّنْوِیهَ أَمَا وَ اللَّهِ لَیَغِیبَنَّ إِمَامُکُمْ سِنِیناً مِنْ دَهْرِکُمْ وَ لَتُمَحَّصُنَّ حَتَّى یُقَالَ مَاتَ قُتِلَ هَلَکَ بِأَیِّ وَادٍ سَلَکَ وَ لَتَدْمَعَنَّ عَلَیْهِ عُیُونُ الْمُؤْمِنِینَ وَ لَتُکْفَؤُنَّ کَمَا تُکْفَأُ السُّفُنُ فِی أَمْوَاجِ الْبَحْرِ فَلَا یَنْجُو إِلَّا مَنْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَهُ وَ کَتَبَ فِی قَلْبِهِ الْإِیمَانَ وَ أَیَّدَهُ‏ بِرُوحٍ‏ مِنْهُ‏ وَ لَتُرْفَعَنَّ اثْنَتَا عَشْرَةَ رَایَةً مُشْتَبِهَةً لَا یُدْرَى أَیٌّ مِنْ أَیٍّ قَالَ فَبَکَیْتُ ثُمَّ قُلْتُ فَکَیْفَ نَصْنَعُ قَالَ فَنَظَرَ إِلَى شَمْسٍ دَاخِلَةٍ فِی الصُّفَّةِ فَقَالَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ تَرَى هَذِهِ الشَّمْسَ قُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ وَ اللَّهِ لَأَمْرُنَا أَبْیَنُ مِنْ هَذِهِ الشَّمْسِ.}

^{مفضل بن عمر گوید: شنیدم امام صادق علیه‌السلام می‌فرمود: بپرهیزید از شهرت دادن و فاش کردن (خصوصیات امر امام دوازدهم علیه السلام) همانا به خدا که امامِ شما سال‌هاى سال از روزگار این جهان غایب شود و هر آینه شما در فشار آزمایش قرار گیرید تا آنجا که بگویند: امام مرد، کشته شد، به کدام دره افتاد، اما دیدۀ اهل ایمان بر او اشک بارد، و شما مانند کشت‎ی‌هاى گرفتار امواج دریا متزلزل و سرنگون شوید، و نجات و خلاصى نیست، جز براى کسى که خدا از او پیمان گرفته و ایمان را در دلش ثبت کرده و به وسیلۀ روحى از جانب خود تقویتش کرده (مجادله، 22) همانا دوازده پرچم مشتبه برافراشته شود که هیچ یک از دیگرى تشخیص داده نشود.}