صفات متقین در دعای بیستم صحیفه سجادیه

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از حوزه ، حجت الاسلام و المسلمین کریم کشکولی در جمع طلاب مدرسه علمیه رکن الملک با اشاره به فرازهایی از دعای مکارم الاخلاق امام سجاد(ع) به برخی از نکاتی اخلاقی و تربیتی اشاره کرد و اظهار داشت: بخشی از منظومه ای که به عنوان صحیفه سجادیه آن حضرت از خود به یادگار گذاشتند، دعای مکارم الاخلاق است.

وی با بیان اینکه برخی از بزرگان درباره این دعا به ما سفارش مؤکد می کردند، گفت: در دعای مکارم الاخلاق، امام(ع) سجاد با هر صلوات یکی از ابعاد مسائل اخلاقی را بیان می کنند.

استاد حوزه افزود: ریشه و بنیه همه موارد اخلاقی بیان شده در دعای مکارم الاخلاق(اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ حَلِّنِی بِحِلْیةِ الصَّالِحِینَ، وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی بَسْطِ الْعَدْلِ، وَ کظْمِ الغَیظِ، وَ إِطْفَاءِ النَّائِرَةِ، وَ ضَمِّ أَهْلِ الْفُرْقَةِ، وَ إِصْلَاحِ ذَاتِ الْبَینِ، وَ إِفْشَاءِ الْعَارِفَةِ، وَ سَتْرِ الْعَائِبَةِ، وَ لِینِ الْعَرِیکةِ، ...دعای بیستم صحیفه سجادیه)، این بخش از دعا است که می فرمایند: "من را زیبا کن به آن چیزی که صالحان عالم را به آن زیبا می کنی" ، لذا هر زیبایی مدنظر نمی باشد، بلکه منظور زبیایی است که با صلاح و سداد توأم است.

زینت متقین در بسط عدل

وی با بیان این که در این فراز از دعای صحیفه سجادیه مراد از زینت، تقوا است، گفت: زینت متقین در "بسط العدل" است و منظور آن است که زندگی انسان بساط عدل باشد، یعنی این که هر چیزی را در زندگی در جای خود قرار دهیم و جای خود و جای اشیاء عالم را بدانیم.

حجت الاسلام کشکولی عنوان کرد: زمانی که جای خود و بقیه اشیاء را در عالم بدانیم، سعی کرده جای اشیاء را با جای خود جابه جا نکنیم، چرا که ما آمدیم و با خاک هم نشین شدیم، لذا در برخی از ما صفات خاک غلبه کرده و در برخی دیگر نیز صفات عالم پاک غلبه نموده و این وجه تمایز میان انسان ها در دنیا است.

وی با تأکید بر غلبه صفات خاک و صفات عالم پاک در همه انسان ها از ابتدای خلقت تصریح کرد: در قابیل صفت خاک غلبه کرد و در هابیل صفت عالم پاک غلبه نمود، هم چنان که در اصحاب امام حسین(ع) صفات عالم پاک غلبه کرد و در اصحاب معاویه و یزید عالم خاک غلبه یافت و دنیای کنونی نیز همین گونه است.

مدیر مدرسه علمیه اباصالح (عج) اصفهان خاطر نشان کرد: بنابراین ممکن است در وجود طلبه ای نیز صفات عالم پاک غلبه یابد و فردی مانند مرحوم آخوند کلباسی و دو فرزند ایشان و یا جهانگیرخان قشقایی یا حاج آقا رحیم ارباب شود.

وی تأکید کرد: صفات بالا بر صفات ارض غلبه دارد و این را صفت عدل می گویند، لذا حضرت می فرماید: "خدایا به من توفیق بده زندگی ام بساط عدل باشد".

وجود تفرقه و اختلاف را ناشی از اراده شیطان

استاد حوزه در ادامه به صفت دیگری که امام زین العابدین(ع) در دعای مکارم الاخلاق از آن یاد فرموده اند اشاره کرد و گفت: صفت بعدی "کظم غیظ" است، یعنی آن چه که می خواهد این عدالت را در وجود انسان از بین ببرد غضب است.

وی ادامه داد: نکته اخلاقی بعدی که می فرمایند: "اطفا النائره" یعنی خدایا به من توفیق بده آتش روشن نکنم، بلکه آتش هایی که در زندگی مردم وجود دارد خاموش کنم ، بنابراین انسان متقی این آتش ها را خاموش می کند.

استاد حوزه از بین بردن تفرقه و اختلاف را از دیگر نشانه های اهل تقوا عنوان کرد و توضیح داد: عده ای هستند که مرتب از تفرقه صحبت می کنند، اما امام(ع) می فرماید متقی فردی است که افتراق اهل تفرق را از بین می برد و آنها را به یکدیگر ضمیمه می کند، لذا جذب متقی حداکثری است.

وی خاطر نشان کرد: اگر ما در مسیر تقوا قرار گرفتیم کمالات افراد را می بینیم و زمانی که کمالات را دیدیم، قاعدتا کمال به معنای اتصال به حق تعالی است، در عین حال تفرقه جایی پیدا می شود که جدایی از مبدأ عالم اتفاق می افتد، لذا اگر همه انبیاء در یک جا جمع شوند اختلاف ندارند، زیرا " لا تِکرارَ فِی التَّجَلِّی " همه آنها از یک منشاء برنامه و درس می گیرند.

حجت الاسلام و المسلمین کشکولی وجود تفرقه و اختلاف را ناشی از اراده شیطان بیان کرد و گفت: شیطان اراده کرده است، عداوت و بغض ایجاد کند و افتراق را برجسته نماید، اما متقی عکس شیطان موضع می گیرد و به این عمل " ضَمِّ أَهْلِ الْفُرْقَةِ " می‌گویند.

وی افزود: در فراز دیگر دعا امام می فرماید: " وَ إِفْشَاءِ الْعَارِفَةِ "متقی کمالات را منتشر می کند، یعنی اگر خوبی از هم حجره ای و استاد و یا شاگرد خود دیدید آن را افشاء کنید، چرا که انسان متقی خوبی را ترویج می کند.

مدیر مدرسه علمیه اباصالح (عج) اصفهان صفت بعدی متقین را " وَ سَتْرِ الْعَائِبَةِ " عنوان کرد و افزود: متقین عیب ها را می پوشانند، همان گونه که کمالات نزدیکی می آورد، بیان نقائص افراد را از یکدیگر دور می کند ، عیب جویی و عیب گویی در مرام پیامبر(ص) اسلام نبود و می فرمود: "من مبعوث نشدم تا عیب جو و عیب پذیرنده باشم".

وی خاطر نشان کرد: ستارالعیوب خدا است، اگر حال فرد به جایی برسد که عیوب را منتشر کند و درباره محاسن صحبتی نکند همین مسئله نشان می دهد که از مرکزیت تقوا فاصله گرفته است، بر همین اساس است که امیرمومنان(ع) نیز می فرماید " طُوبَی لِمَنْ لَزِمَ بَیْتَهُ " خوشا به حال کسی که ملازم قلب خود است.

مدرس حوزه با توصیه به افرادی که در منصبی قرار می گیرند به این فراز از دعای مکارم الاخلاق امام سجاد(ع) پرداخت و افزود: صفت دیگری که نیاز است متقین داشته باشند " وَ لِینِ الْعَرِیکةِ "است یعنی مراقب باشید زمانی که به منصبی می رسید خود را نگیرید ، " وَ خَفْضِ الْجَنَاحِ " و تا می توانید تواضع داشته باشید ،هم چنان که معصوم (ع) می فرماید: " تنها کمالی که قابل حسادت نیست تواضع است،" مَن تَواضَعَ لِلّهِ رَفَعَهُ اللّه" و تکبر نیز صفتی است که انسان را در انتهای گودال می افکند.

حجت الاسلام و المسلمین کشکولی در ادامه به تبیین صفات دیگر اخلاقی که در دعای مکارم به آنها اشاره شده است پرداخت و گفت: صفت بعدی که می فرمایند " وَ سُکونِ الرِّیحِ، وَ طِیبِ الْمُخَالَقَةِ "خوش اخلاقی است، چرا که پیامبر اسلام با خوش اخلاقی جامعه وحشی جزیره العرب به یکی از تمدن های بشری تبدیل کردند.

مدیر مدرسه علمیه اباصالح (عج) اصفهان عنوان کرد: صفت بعدی " وَ إِیثَارِ التَّفَضُّلِ" است یعنی خدای متعال در موضعی انسان را قرار می دهد که بتواند ایثارگری کند و ایثار در جایی اتفاق می افتد که انسان چیزی دارد و به بقیه نیز می تواند عنایت کند و این عنایت کردن تنها در مال نیست.

وی صفت بعدی را " وَ تَرْک التَّعْییرِ" به معنای ترک سرزنش بیان کرد و افزود: با سرزنش، حسن ظن به سوء ظن تبدیل می شود و این مورد در چینش افعال بکاررفته در آیات قرآن کریم هم مدنظر قرار گرفته است.