تبیین عوامل و درمان تکبر در انسان/ امور انسان با کسب معرفت الهی اصلاح می‌شود

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از حوزه ، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیداحمد فقیهی در چهارمین روز پیش رویداد آموزشی تربیتی جامعةالزهرا سلام‌الله‌علیها که با موضوع «شیوه‌های آموزش کارآمد در علوم حوزوی» ویژه اساتید برگزار شد، با اشاره به اخلاق توحیدی، عنوان کرد: در اخلاق توحیدی، انسان به معرفت خدا نائل می‌شود، اگر کسی به معرفت خداوند متعال و توحید رسید، همه امور انسان اصلاح می‌شود و دیگر لازم نیست فضائل را به دست آورد و یا رذایل را از خود دور کند.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به موضوع کبر و تکبر در انسان، تصریح کرد: بحث تکبر، بحث سختی است، هم فهمیدن و هم درمان آن سخت است.

عوامل تکبر در انسان

حجت‌الاسلام‌والمسلمین فقیهی اظهار داشت: اگر کسی به خداوند متعال نزدیک شود، کبریایی و عظمت خدا را می‌بیند؛ اینکه انسان خود را بزرگ می‌بیند، علامت این است که بزرگی ندیده است، اینکه فردی خود را عالم می‌بیند، برای اینکه عالم ندیده است.

وی افزود: خداوند متعال در آیه ۱۸ سوره لقمان؛ «إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ»، انسان متکبر را با عنوان «مختال فخور» یاد می‌کند، یعنی خیال می‌کند که بزرگ است، همانطور که ابلیس خیال می‌کرد که بزرگ است.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به عوامل تکبر، گفت: چند عامل باعث تکبر می‌شود، اول ثروت و مال اندوزی است که گاهی باعث تکبر می‌شود. گاهی لباس نو، ماشین مدل بالا و غیره باعث تکبر می‌شود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین فقیهی با اشاره به خطر تکبر در انسان، عنوان کرد: امام صادق علیه‌السلام فرمودند: «اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ عَلِمَ اَنَّ الذَّنـْبَ خَیرٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنَ الْعُجْبِ، لَوْلا ذلِکَ مَاابْتَلَی اللّه ُ مُؤْمِنا بِذَنْبٍ اَبَدا؛ خداوند دانست که برای مؤمن، «گناه» بهتر از «عُجب» و خودپسندی است و اگر چنین نبود، خداوند هرگز مؤمنی را به گناه مبتلا نمی‌کرد».

وی، دومین عامل تکبر را قدرت دانست و در ادامه بیان داشت: گاهی عبادت همانند نماز، زیارت و غیره، انسان را متکبر می‌کند، چنانچه ابلیس ۶ هزار سال عبادت کرد و در نهایت به خاطر تکبر از بهشت رانده و ملعون شد.

استاد در مقابل شاگرد خود باید تواضع داشته باشد/علم یکی از مواضع خطر تکبر است

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با بیان اینکه علم نیز باعث تکبر می‌شود، تصریح کرد: یکی از مواضع خطر تکبر این است که فرد وقتی چند کلمه یاد گرفت، بخواهد همه جا اظهار فضل کند. اگر علم با منزلت و جایگاه استادی جمع شد، آنگاه باید بیشتر مراقب بود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین فقیهی توضیح داد: اگر علم با استادی جمع شد و کسی هم تعریف کرد، انسان سر از تکبر در می‌آورد و تکبر، انسان را ذلیل و خوار می‌کند و دنیا و آخرت او را از بین می‌برد.

وی با بیان اینکه استاد در مقابل شاگرد خود باید تواضع داشته باشد، به ماجرای حضرت عیسی علیه‌السلام اشاره کرد که با اصرار پاهای حواریون را شستشو دادند، حواریون گفتند که ای پیامبر خدا ما سزاوارتریم که پای شما را بشوییم، آن حضرت فرمودند: انسانیت به تواضع و خدمت به مردم است. این کار را کردم تا تواضع کرده باشم و شما هم تواضع را فرا بگیرید و در بین مردم فروتنی کنید.

درمان کبر در انسان

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با بیان اینکه درمان کبر و تکبر کار بسیار سختی است، اظهار داشت: به فرموده علامه مصباح(ره) ریشه همه رذایل و بدی‌ها کبر است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین فقیهی با اشاره به درمان‌های کبر، گفت: یکی از روش‌های درمانی تکبر، سلام دادن است؛ امر کردن زمینه تکبر را در فرد ایجاد می‌کند و یکی از درمان‌های تکبر این است که به دیگران دستور ندهیم.

وی با اشاره به اینکه ما عیب و ایرادات خود را می‌دانیم، یادآور شد: امام علی علیه‌السلام در خطبه ۱۹۳ نهج البلاغه می‌فرمایند: «إِذَا زُکِّی أَحَدٌ مِنْهُمْ، خَافَ مِمَّا یقَالُ لَهُ، فَیقُولُ أَنَا أعْلَمُ بِنَفْسِی مِنْ غَیرِی وَ رَبِّی أَعْلَمُ بِی مِنِّی بِنَفْسِی، اللَّهُمَّ لَا تُؤَاخِذْنِی بِمَا یقُولُونَ وَ اجْعَلْنِی أَفْضَلَ مِمَّا یظُنُّونَ وَ اغْفِرْ لِی مَا لَا یعْلَمُونَ؛ هر گاه یکی از آنها را مدح و ستایش کنند. از آنچه درباره او گفته شده به هراس می‌افتد و می‌گوید: من از دیگران نسبت به خود آگاه ترم و پروردگارم به اعمال من از من آگاه‌تر است. بارالها! مرا به جهت نیکی‌هایی که به من نسبت می‌دهند مؤاخذه مفرما! و مرا برتر از آنچه آنها گمان می‌کنند قرار ده و گناهانی را که من دارم و آنها نمی‌دانند ببخش!».