انسان‌ها در مقابل نعمت‌های الهی یا غافل‌اند یا جاهل

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از مهر ، حجت‌الاسلام و المسلمین علوی تهرانی کارشناس دینی به مناسبت ماه مبارک رمضان در مسجد امیر به سخنرانی پرداخته و گفت: ناسپاسی، از صفات نکوهیده انسان است که در قرآن به دو واژه کفور و کنود تعبیر شده است.

وی با استناد به آیاتی از قرآن کریم، عنوان کرد: در سوره حج آیه ۶۶ خداوند می‌فرماید «إِنَّ الْإِنْسَانَ لَکَفُورٌ؛ به‌راستی انسان بسیار ناسپاس است» یا در سوره عادیات آیه ۶ می‌فرماید «إِنَّ الْإِنْسَانَ لِرَبِّهِ لَکَنُودٌ؛ به‌راستی که انسان نسبت به پروردگارش سخت ناسپاس است».

این کارشناس دینی با بیان اینکه هر دو واژه در صیغه مبالغه آمده که به معنای بسیار ناسپاس است، عنوان کرد: اما مفسرین در تفاوت این دو واژه گفته‌اند که کفور ناسپاسی در مقابل تمام نعمت‌های الهی است حتی نعمت‌های اعتقادی، اما کنود شامل انکار در اعتقاد نیست.

حجت‌الاسلام علوی تهرانی با استناد به آیه ۳ سوره انسان، اظهار کرد: خداوند در این آیه می‌فرماید «ما مسیر هدایت را به آن‌ها دادیم. عده‌ای از انسان‌ها این هدایت را پذیرفتند و در مقام شکرگزاری هستند ولی عده‌ای هدایت را نپذیرفتند و در مقابل آن مقاومت کردند». این درباره نعمت اعتقادی است.

وی با بیان اینکه ابوالفتوح رازی از مفسرین قرآن، برای واژه کنود ۱۵ معنا آورده است، گفت: کنود یعنی کسی‌که مصائب را با آب و تاب بشمارد ولی نعمت‌ها را فراموش کند. در مورد دیگر نعمت‌های خدا را برای خودش می‌خواهد و دیگران را محروم می‌کند. رسول اکرم فرمودند کنود کسی است که تنها غذا می‌خورد. در مشکلات با دوستان خود همدردی نمی‌کند. خیرش کم است. وقتی نعمتی به او می‌رسد از دیگران دریغ می‌کند و اگر گرفتار مشکلی شود ناشکیبا است. نعمت‌های الهی را در معصیت مصرف می‌کند. نعمت‌های خدا را انکار می‌کند.

حجت‌الاسلام علوی تهرانی با بیان اینکه صفتِ ناسپاسی در مقابل نعمت تا حدی مذموم است که قرآن شعاری برای آن دارد که در سوره عبس آیه ۱۷ می‌فرماید مرگ بر انسان، چقدر ناسپاس است. اظهار کرد: ناسپاسی و کفران نعمت در اثر جهل، نادانی و غفلت است که همه از مصادیق تفریط نفس ناطقه است. انسان‌ها در مقابل نعمت‌های الهی یا غافل‌اند و نعمت را نمی‌بینند، یا جاهل‌اند و نعمت الهی را نمی‌شناسند و یا فاقد فهم و شعور هستند و نمی‌دانند در مقابل نعمت باید شکر کرد. در سوره نحل آیه ۱۱۴ می‌فرماید «وَاشْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ؛ اگر فقط خدا را می‌پرستید شاکر باشید».

این کارشناس دینی با بیان اینکه شکرگزاری، علامت بندگان موحد است. ابراز کرد: کسانی‌که خدا را می‌پرستند و در پرستش، در مقام توحید هستند. مرحوم ملأ محمدمهدی نراقی نقل می‌کند که حضرت عیسی (ع) با پیرمرد نابینایی مواجه شد که بیماری جزام داشت و فلج کامل بود، اما بیان پیرمرد این بود «شکر خدا که مرا از آن‌چه بسیاری از مردم را به آن مبتلا گردانیده سلامت و در امان داشت. حضرت عیسی (ع) گفت تو چه داری که دیگران ندارند" گفت قلبم پر از معرفت خداست. حضرت عیسی (ع) که معجزه‌اش شفا دادن نابینا، جزام و فلج بود، او را شفا داد. «لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ. اگر شکر کنید، نعمت را برای شما زیاد می‌کنیم».

وی با بیان اینکه در رابطه با ناسپاسی یک تعبیر شدیداللحن در سوره ابراهیم آیه ۳۴ است که خدا می‌فرماید بی‌تردید انسان بسیار ستمگر ناسپاس است. ابراز کرد: در آیات قبل آن می‌فرماید «خدا حقیقتی است که آسمان و زمین را خلق کرد و از آسمان آب را نازل کرد و به‌واسطه آن ثمرات را ایجاد کرد تا روزی شما باشد و کشتی‌ها را برای شما تسخیر کرد تا در آب به تعادل بروند به دست خداوند و آب‌ها را هم برای شما تسخیر کرده، و خورشید و ماه و شب و روز را تحت تسخیر شما قرار داد. هرچه از من خواستید به شما دادم و اگر بخواهید نعمت‌های الهی را به شمارش در بیاورید نمی‌توانید». توضیح آیات اینست که نعمت‌های من را نمی‌توانید به شمارش بیارید؛ چون نعمت‌ها نامحدود است و اصلاً بخشی از نعمت‌ها برای بشر شناخته شده نیست تا بخواهد شکر کند.

حجت الاسلام علوی تهرانی افزود: این‌جا پدیده‌ای به نام ستمگر ناسپاس پیش می‌آید که در تفسیر آیت الله جوادی آملی درباره آمده است که راز ظلوم و کفار بودن انسان یکی از این سه معنا است؛ یکی اینکه نعمت‌های الهی بسیارند و انسان هر نعمتی را یک بار ناسپاسی کند، دیگر اینکه اگر یک نعمت را چند بار ناسپاسی کند و اینکه نسبت به نعمت مهم و بزرگ ناسپاسی کند. معنای سوم شاهد قرآنی دارد. در سوره احزاب آیه ۷۲ خداوند می‌فرماید «ما امانت خود را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه کردیم امتناع کردند و از آن ترسیدند اما انسان به عهده گرفت. انسان ظلوم جهول است». چون امانت الهی را پذیرفت اما خیانت در امانت کرد، ظلوم جهول شد. یکی از معانی که در مورد امانت بیان کردند بحث ولایت حضرت امیرالمومنین علی (ع) است.