بررسی تحریف قرآن از دیدگاه پطروشفسکی تا تجسم فرشتگان

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از تسنیم ، به همت پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن و اداره نشریات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی هفدهمین شماره فصلنامه علمی ترویجی «مطالعات علوم قرآن» منتشر شد.

این شماره حاوی شش مقاله با عناوین «بررسی مبحث تحریف قرآن از دیدگاه پطروشفسکی در کتاب اسلام در ایران» نوشته سید محسن موسوی و سیده فرناز اتحاد؛ «پژوهشی در تمثل و تجسم فرشتگان از نگاه قرآن و روایات» اثر محمدحسین واثقی‌راد «بینش توحیدی و کارکردهای آن در تفسیر با تکیه بر آرای تفسیری آیت‌الله علوی سبزواری» به قلم جواد سلمان‌زاده، «کاوشی در اشتغال زنان از دیدگاه قرآن و روایات» نوشته سید اصغر حسینی؛ «بررسی روایت‌گری نوح در قرآن کریم و کتاب مقدس» به قلم قاسم محسنی و بهرام جمشیدی و «علمی بودن آموزه‌های دینی در اثبات چشم‌زخم و دفع آن» اثر نسرین انصاریان است.

بررسی مبحث تحریف قرآن از دیدگاه پطروشفسکی

 در بخشی از مقاله «بررسی مبحث تحریف قرآن از دیدگاه پطروشفسکی در کتاب اسلام در ایران» آمده است:

ایلیا پاولویچ پطروشفسکی، مستشرق و مورخ روسی، با نگاهی جدید، به مباحث تحریف درباره قرآن کریم پرداخته است. پطروشفسکی، با استناد بسیار به مستشرقان مشهور، همچون: نولدکه، هرشفیلد، گلدزیهر و... که درباره تحریف قرآن سخن رانده‌اند، مطالبی را عنوان کرده است که نشان از اعتقاد او به وقوع پدیده تحریف در قرآن دارد. پژوهش حاضر با بررسی کتاب اسلام در ایران و با توجه بیشتر به فصل سوم آن با عنوان «قرآن» به شیوه توصیفی - تحلیلی به نقل‌آرایی می‌پردازد که نزدیک به نظریه امکان وقوع تحریف در قرآن از نگاه پطروشفسکی است و سپس با نقد و تحلیل این موارد، درصدد اثبات عدم تحریف قرآن کریم است.

از جمله دیدگاه‌های این مستشرق روسی که در پژوهش حاضر بررسی و نقد شده‌اند عبارت‌اند از: ماهیت قرآن از نگاه پطروشفسکی، جمع قرآن، ناسخ و منسوخ در قرآن، حروف مقطّعه در قرآن و حذف نام علی از آیات قرآن. نتایج بررسی نشان می‌دهد که نظرات این مستشرق، همچون بیشتر پژوهش‌های مستشرقین، به علت عدم‌آشنایی با زبان عربی، عدم‌دسترسی به منابع اصیل و صحیح، دارای ضعف‌‌هایی ساختاری و محتوایی درباره ماهیت و مفاهیم قرآن کریم است که یکی از نمودهای آن، اعتقاد به بروز تحریف در متن قرآن است. این موضوع در پژوهش پیش‌رو مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.

پژوهشی در تمثل و تجسم فرشتگان

در بخشی از مقاله «پژوهشی در تمثل و تجسم فرشتگان از نگاه قرآن و روایات» نیز می‌خوانیم:

از موضوعاتی که در رابطه با فرشتگان مطرح است، تمثل و تجسم آنهاست؛ یعنی ظاهر شدن آنها به شکل انسان نزد برخی پیامبران و دیگر افراد و جسم آدمی یافتن. این موضوع از موضوعات کلامی، تاریخی و حدیثی است. از آنجا که فرشتگان از مجردات هستند، تمثل و تجسم آنها را نمی‌توان با حس، تجربه و عقل نفی یا اثبات کرد و فقط باید از راه وحی و نقل، اثبات یا نفی کرد.

در قرآن از فرشته یا فرشتگانی یاد شده که نزد حضرت مریم و حضرت ابراهیم و لوط ظاهر شدند که از این ظاهر شدن نزد حضرت مریم به تمثل یاد شده است. اما اینکه حقیقت تمثل چست، جز اندکی به آن نپرداخته‌اند.

 گویا نخستین بار فخر رازی آن را مطرح کرده و چند احتمال آورده و اشکالاتی نموده و علامه طباطبایی، آن موارد و اشکالات را پاسخ داده است. در منابع اهل سنت از تمثل جبرئیل و حضور نزد رسول خدا(ص) به شکل دحیه کلبی یا جوان خوش‌سیما به وفور یاد شده و گویند برخی اصحاب نیز جبرئیل را به‌صورت دحیه کلبی دیده‌اند.

این موضوع شهرت گسترده یافته و از مسلمات به‌شمار آمده است. برخی نویسندگان شیعه نیز آن را آورده‌اند. در این مقاله موضوع با روش تحلیلی - انتقادی بررسی شده و مشخص گردید که روایات و مستندات اثبات تمثل از منظر سند ضعیف است و به نظر می‌رسد که از روایات اسرائیلی باشد و از منظر عقل نیز در این موضوع تردید وجود دارد و دلیلی بر تمثل جبرئیل به‌صورت دحیه کلبی، آنچنان که شهرت گسترده یافته، وجود ندارد.