فضایل امیرالمؤمنین(ع) در خطبه غدیر

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از ایکنا ، اینک این کلمات آسمانی از ملکوت کلام پیامبر(ص) منتشر می‌‏شود که «هر که را من مولا و سرپرست اویم، پس علی(ع) نیز مولا و سرپرست اوست.» امیرالمؤمنین(ع) آن هدایت‌کننده بزرگ بهشت است که اگر دست‌های بیعت با او راستین بودند، کام زمین در عطش عدالت نمی‌سوخت و اگر جهان قدر غدیر را می‌‏دانست، اکنون عرصه دیگری بود. 

به مناسبت فرارسیدن عید غدیر، خبرنگار ایکنا از اصفهان گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام براتعلی حق‌شناس، استاد حوزه و دانشگاه انجام داده است. آنچه در ادامه می‌خوانید، زوایا، ناگفته‌ها و یا موضوعاتی از خطبه غدیر را در بر می‌گیرد که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است.

ایکنا ـ یکی از موارد جالب توجه در خطبه غدیر، اشاراتی است که پیامبر(ص) درباره حضرت مهدی(عج) دارد. در این‌باره توضیح دهید. 

بررسی خطبه غدیر نشان می‌دهد که نام حضرت مهدی(ع) چهار مرتبه در آن آمده، همچنین اصول قیام و ظهور حضرت مهدی(عج) در ۱۸ مورد بیان شده است. روایات نصوص در زمان پیامبر اکرم(ص) بر همین مطلب دلالت می‌کند؛ یعنی نام اهل بیت عصمت و طهارت(ع) تا امام زمان(عج) در این روایات ذکر شده که خطبه غدیر هم یکی از آنهاست. 

ایکنا ـ با توجه به خطبه غدیر، معنای کلمه «ولی» چگونه تعبیر می‌شود؟ 

وقتی آمار هفت کلمه در خطبه غدیر را ملاحظه می‌کنیم، کلمه «ولی» در آن به شیوه صحیح تفسیر می‌شود؛ کلمه «امام» ۱۳ مورد، کلمه «ولی» ۱٠ مورد، کلمه «امیرالمؤمنین(ع)» ۱٠ مورد، نام «علی(ع)» ۴٠ مورد، کلمه «وصی» پنج مورد، کلمه خلیفه سه مورد و ولایت ائمه(ع) ۱٠ مورد در خطبه غدیر ذکر شده است.

با توجه به آمار و سیاقی که در خطبه بیان شد، معلوم می‌شود که ولی به معنای دوست و یا یار نیست. این کلمه ۱۳ معنی دارد؛ ولی سیاق خطبه نشان می‌دهد که به معنای امام، خلیفه، وصی و جانشین رسول اکرم(ص) است.

ایکنا ـ به بخشی از فضایل حضرت امیرالمؤمنین(ع) در خطبه غدیر اشاره کنید. 

حدود ۲٠٠ مورد از فضایل امام علی(ع) در این خطبه آمده است که بخشی از آن را همراه آیاتی که پیامبر اعظم(ص) در وصف حضرت امیرالمؤمنین(ع) بیان کرده‌، ذکر می‌کنیم. همچنین بیش از ۶٠ آیه از قرآن کریم در این خطبه جمع شده و در این بخش، آیاتی از فضایل آن امام همام را که در خطبه غدیر آمده است و کمتر به آن پرداخته می‌شود، بیان می‌کنیم.

رسول اکرم(ص) در معرفی امیرالمؤمنین(ع) که امام مبین است و از او و ولایت و امامتش دور نشوید، آیه ۳۵ سوره یونس را خواند و فرمود: «يَهْدِي إِلَى الْحَقِ» یعنی علی(ع) شخصی است که به سوی حق هدایت می‌کند‏.

آن حضرت بعد از خواندن آیه ۵۳ سوره نور که دلالت دارد بر اینکه خدای متعال آگاه به افرادی است که با علی(ع) مخالفت می‌کنند، حضرت امیرالمؤمنین(ع) را «جَنْبُ اللَّهِ» معرفی و به آیه ۵۶ سوره زمر استشهاد می‌کند: «أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يا حَسْرَتى‏ عَلى‏ ما فَرَّطْتُ فِي جَنْبِ اللَّه» دريغ و افسوس بر اهمال‏‌كارى و تقصيرى كه درباره «جَنْبِ اللَّهِ» یعنی علی(ع) كردم‏.

«جنب» در لغت به معنى پهلوست و سپس به هر چيزى كه در كنار چيزى قرار گرفته باشد، اطلاق می‌شود و حضرت با این تعبیر بیان می‌کند که پيروى از امیرالمؤمنین(ع) و امامان پس از او، پيروى از پيامبر(ص) و اطاعت فرمان خداست؛ چرا كه آنها از خود چيزى نمی‌‏گويند.

به علاوه در تفسیر نورالثقلین آمده است که مراد از «جنب‌ اللَّه»، اميرمؤمنان(ع) و همچنين اوصياى بعد از او هستند كه مقام والايى دارند تا به آخرين نفر آنها برسد كه حضرت مهدى(عج) است. 

در قسمت دیگر این خطبه، آن حضرت با تکیه بر کتاب آسمانی قرآن کریم، امامان بحق را از فرزندان علی(ع) دانسته و برای اثبات این مطلب مهم به آیه ۲۸ سوره زخرف استشهاد می‌کند: «وَ جَعَلَها كَلِمَةً باقِيَةً فِي عَقِبِهِ؛ ابراهیم(ع) توحيد و يكتاپرستى را در نسل‌‏هاى بعد از خود حقيقتى پايدار قرار داد.» پیامبر اعظم(ص) این کلام ابراهیمی و توحیدی را برای اثبات امامت ۱۲ ائمه(ع) بیان فرموده و با توجه به اینکه از امام صادق(ع) می‌‏خوانيم: «نحن جنب اللَّه؛ جنب اللَّه ما هستیم» و اینکه در زیارت جامعه آمده است: «وَ مَنْ وَحَّدَهُ قَبِلَ‏ عَنْكُم‏»، راز این مطلب معلوم می‌شود که چرا پیامبر گرامی(ص) برای اثبات امامت امامان(ع) به کلام توحیدی حضرت ابراهیم استشهاد کرده است.

ایکنا ـ وجود افراد منافق و مخالفت با حضرت امیرالمؤمنین(ع) در خطبه غدیر شرح داده شده است. در این‌باره نیز توضیح دهید. 

پیامبر اکرم(ص) در مقام اندک بودن تعداد افراد متقی و زیاد بودن افراد منافق و مسخره کردن دین مقدس اسلام از سوی آنها، آیه ۱۱ سوره فتح را تلاوت فرمود: «يَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِمْ ما لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ‏؛ آنها با زبان‏‌هايشان چيزى مى‌‏گويند كه در دل‏‌هايشان نيست.» می‌بینیم اکنون هم افرادی هستند که این صفت ناپسند را دارند و به دین و انقلاب اسلامی ضربه می‌زنند. حضرت در ادامه آیه ۱۵ سوره نور را خواند: «هَيِّناً وَ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيمٌ‏؛ و با دهان‌‏هايتان آنچه را كه به آن علم نداشتيد، مى‌‏گفتيد و آن را آسان مى‌‏پنداشتيد، در حالى كه نزد خدا بزرگ بود.» 

ایشان در خصوص مخالفت با امام‌ علی(ع)، آیه ۲۴ سوره بقره را تلاوت کرد: «وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكافِرِينَ؛ بپرهيزيد از آتشى كه هيزم آن مردم‌‏ و سنگ‌‏ها هستند كه براى كافران مهيا شده است.» پس با استشهاد حضرت به این آیه مشخص می‌شود که هر کسی با دشمنی و لجاجت با علی(ع) مخالفت کند، کافر محسوب می‌شود. 

همچنین پیامبر گرامی اسلام(ص) در بیان لعنت الهی بر دشمنان علی(ع)، آیه ۱۸ سوره حشر را تلاوت کرد: «فلْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ‏...؛ و هر كسى بايد با تأمل بنگرد كه براى فرداى خود چه چيزى پيش فرستاده است و تقوا پیشه کنید» که در این آیه شریف، دو بار «اتَّقُوا اللَّه‏» آمده و حضرت تقوای دوم را در خصوص پرهیز از مخالفت با حضرت امیرالمؤمنین‌(ع) بیان فرموده است؛ یعنی از خدا بترسید که با آن حضرت مخالفت کنید و بلافاصله آن حضرت دو قسمت از دو آیه را در کنار هم می‌گذارد. 

ایشان همچنین به تلاوت آیه ۹۴ سوره نحل پرداخت: «فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِها؛ قدمى پس از استواريش بلغزد» و بعد با قرائت آیه ۵۳ سوره نور که می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِما تَعْمَلُونَ؛ به يقين خدا به آنچه انجام مى‌‏دهيد، آگاه است‏» و با این آیه و آیات و بیانات دیگر به پیش‌بینی آینده می‌پردازد که افرادی سوگندها و پیمان‌های خود را می‌شکنند و با امر مهم ولایت و امامت مخالفت می‌کنند.

همچنین پیامبر اعظم، خاتم‌الانبیا(ص) در پیش‌بینی دیگری، «مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّهُ سَيَكُونُ مِنْ بَعْدِي أَئِمَّةٌ؛ هان ای مردم! بعد از من امامانی می‌آیند که به آتش دوزخ دعوت می‌کنند» آیه ۴۱ سوره قصص را خواند: «يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ لا يُنْصَرُونَ؛ پيشوايانى كه به آتش دعوت مى‌كنند، قرار داديم و روز قيامت يارى نمى‏‌شوند.» با توجه به این استشهاد پیامبر اعظم(ص) معلوم می‌شود که برای مردم بعد از پیامبر بزرگوار اسلام(ص)، دو امام و دو پیشوا بودند؛ یکی پیشوای حق و دیگری پیشوای باطل.