آینده‌نگری‌های امام کاظم(ع) در گسترش تمدن اسلامی

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از شبستان ، در مرامنامه اعتقادی شیعه، امام جایگاه هدایتگری دارد. این نقش و کارکرد اساسی امام در هیچ دوره ای از ادوار تاریخی با وجود همه دست اندازهای سیاسی، اجتماعی و اعتقادی از عمل باز نمانده و در دوران پس از رحلت پیامبر(ص) توانست عموم مسلمانان و اسلام را از گزندهای فرهنگی و تمدنی در امان نگه دارد. با وجود دلایل مسلم تاریخی و وصیت قطعی خاتم پیامبران، ماجرای سنگ اندازی در مسیر هدایتگری ائمه معصومین از سقیفه آغاز شد و به صورت یک پروژه دامنه‌دار تاریخی ادامه یافت. سکوت علی(ع) و همراهی با حاکمیت برای حفظ وحدت امت رسول الله(ص) صلح امام حسن(ع)، نهضت حسینی و عصر روشنگری علمی امام صادقین(ع) هر کدام بخشی ازبرنامه های کاربردی امامان شیعه است که به تداوم سنت نبوی ختم شد. دوره امامت موسی بن جعفر(ع) با فتنه اسماعیلیون آغاز شد. این چالش فرهنگی- اقتصادی که توسط برخی از شیعیان امام صادق(ع) شکل گرفت، اسماعیل فرزند امام صادق را مهدی موعود دانسته و وجوهات شرعی که نزد آنان به امانت سپرده بود را نزد خود نگه داشتند. پایان فتنه اسماعیلیه، ختم فتنه های تفکرات انحرافی نبود و امام کاظم(ع) با جریانهای اعتقادی دیگری مانند فتحیه، واقفیه و ناووسیه به مبارزه پرداختند. علاوه بر این جریانهای اعتقادی سیاستهای سخت گیرانه منصور و هارون الرشید علیه حضرت موجب شد که موسی بن جعفر(ع) نتواند مانند پدرش به راحتی به تدریس علوم اسلامی و تبلیغ دین بپردازد. اما نکته ای که در نقش آفرینی امام کاظم(ع) باید در آن تفکر کرد این است که آیا فضای بسته سیاسی و زندانی شدن های متعدد امام،  مانع فعالیت های فرهنگی و سیاسی پیشوای هفتم شیعیان شد؟ امام چه برنامه ای برای پیشبرد اهداف فرهنگی و تمدنی اسلام در جایگاه امام درپیش گرفتند؟

 نگاهی به برنامه‌ریزی های فرهنگی و سیاسی موسی بن جعفر(ع) گره از این بخش تاریخ را باز می کند.

امام کاظم(ع) گرچه از همان ابتدای امامت با گره های کور متعددی در عرصه اعتقادی و فرهنگی مواجه و به رفع آنها پرداخت اما آنچه بیش از همه برای پیشبرد اهداف امامت لازم بود، تشکیل کانونی برای شکافتن حصاری بود که حاکمیت عباسی بر گرد حضرت کشیده بود.موسی بن جعفر(ع) با تشکیل کانون وکالت از زندان روزنه ای به سوی شیعیان گشود تا آنان از نور هدایت محروم نمانند. وکلای امامت علاوه بر فعالیت اقتصادی در جذب خمس به فعالیت های فرهنگی و تمدنی نیز می پرداختند. جریان وکالت تنها در دوره امام کاظم(ع) به فعالیت نپرداخت و در ادوار بعدی نیز به عنوان استراتژی فرهنگی امامان شیعه مورد بهره برداری قرار گرفت. اوج فعالیت سازمان وکالت به دوره غیبت امام عصر(عج) باز می گردد که موجب ایجاد پیوند عمیق بین امام غایب و شیعیان شده و شیعه را از گزند خطرات انحرافی در امان نگه داشت. علاوه بر این آینده نگری امام کاظم(ع) یکی از برنامه های مهم دیگری که امام(ع) برای آینده اسلام پیش بینی کرده بود، سیاست جمعیتی و گسترش تفکر امامیه در منطقه ای از سرزمین اسلامی بود که در آینده نگری های پیامبر(ص) و امام علی(ع) به عنوان نقطه عطفی در گسترش اندیشه اسلامی نقش آفرین است. بنا به روایت های معتبر تاریخی از شیخ مفید در الارشاد، امام کاظم صاحب ۳۷ فرزند بودند، اکثر فرزندان موسی بن جعفر(ع) پس از هجرت امام رضا(ع) به ایران به دیار آینده ساز اسلام مهاجرت کردند. گرچه این سفرهای تبلیغی سادات موسوی به شهادت آنان ختم شد اما در گذر زمان موجب شد تا بقاع متبرکه ای از این موالید بنا نهاده شود. اماکنی که میعادگاه اعتقادی مسلمین شده و نیز در رونق اقتصادی منطقه تأثیرگذار بوده است. ایران به دلیل علاقه تاریخی به تفکر شیعی و تمایل ایرانیان به ازدواج با منسوبین خاندان پیامبر، دارای بیشترین سادات است که سادات موسوی از رتبه های بالایی این سلسله را تشکیل می دهد. انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) که از سلسله سادات موسوی بودند، یکی از آثار هجرت خاندان موسی بن جعفر به ایران است که موجب تحولات شگرف فرهنگی، سیاسی و تمدنی در جهان اسلام شد.