هشدار امام علی (ع) به مسئولی که با مرفهان بی‌درد همنشین شد

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از تسنیم ، فردی که در مقام مسئول یک جامعه قرار می‌گیرد، به ویژه جامعه‌ای که مدعی‌ست به دنبال پیاده‌سازی احکام اسلام است، باید نسبت به سایر مردم بر رفتارهای خود دقت بیشتری داشته باشد؛ چرا که اگر چنین فردی دچار انحراف شود، یک ملت را به انحراف می‌کشاند، اگر تصمیمی غیر عاقلانه بگیرد، یک ملت را به عقب سوق می‌دهد و او نزد خداوند بیشتر و حساس‌تر مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام طی دوران کوتاه زمامداری‌شان نسبت به عملکرد مسئولان نظارت ویژه‌ای داشت و زمانی که متوجه می‌شد مسئولی دچار انحراف شده، به سرعت به او تذکر می‌داد و گاهی تهدید به عزل و حتی تهدید به مصادره اموال و حبس می‌کرد. یکی از این موارد مربوط به فردی به نام عثمان بن حُنَیف بود. به امام خبر رسید که او دعوت یکی از ثروتمندان را پذیرفته و سر سفره آنان حاضر شده است. امام به سرعت به او نامه‌ای به این مضمون نوشت و عثمان را مورد سرزنش قرار داد:

«اى پسر حنیف، به من گزارش دادند که مردى از سرمایه‌‏داران بصره، تو را به مهمانى خویش فرا خواند و تو به سرعت به سوى آن شتافتى! خوردنى‌‏هاى رنگارنگ براى تو آوردند و کاسه‌‏هاى پر از غذا پى در پى جلوى تو گزاردند. گمان نمى‏‌کردم مهمانى مردمى را بپذیرى که نیازمندانشان با ستم محروم شده و ثروتمندانشان بر سر سفره دعوت شده‏‌اند. اندیشه کن در کجایى و بر سر کدام سفره مى‏‌خورى؟ پس آن غذایى که حلال و حرام بودنش را نمى‏‌دانى دور انداز و آنچه را به پاکیزگى و حلال بودنش یقین دارى مصرف کن؛ وَ قَدْ بَلَغَهُ أَنَّهُ دُعِیَ إِلَى وَلِیمَةِ قَوْمٍ مِنْ أَهْلِهَا فَمَضَى إِلَیْهَا أَمَّا بَعْدُ یَا ابْنَ حُنَیْفٍ فَقَدْ بَلَغَنِی أَنَّ رَجُلًا مِنْ‏ فِتْیَةِ أَهْلِ الْبَصْرَةِ دَعَاکَ إِلَى مَأْدُبَةٍ فَأَسْرَعْتَ إِلَیْهَا یُسْتَطَابُ لَکَ الْأَلْوَانُ وَ تُنْقَلُ إِلَیْک‏ الْجِفَانُ وَ مَا ظَنَنْتُ أَنَّکَ تُجِیبُ إِلَى طَعَامِ قَوْمٍ عَائِلُهُمْ مَجْفُوٌّ وَ غَنِیُّهُمْ مَدْعُوٌّ فَانْظُرْ إِلَى مَا تَقْضَمُهُ مِنْ هَذَا الْمَقْضَمِ فَمَا اشْتَبَهَ عَلَیْکَ عِلْمُهُ فَالْفِظْهُ وَ مَا أَیْقَنْتَ بِطِیبِ وُجُوهِهِ فَنَلْ مِنْهُ ... / (نامه45 نهج‌البلاغه)

در میان نامه‌هاى امام به کارگزاران خود، این قبیل نامه‌ها کم نیست و همگى نشان مى‌دهد که امیرالمؤمنین نهایت تدبیر را در امر کشوردارى رعایت مى‌کرده است. نکته دیگر اینکه نظر مبارک امام این است که حاکمان و مقامات برجسته حکومت اسلامى همیشه در کنار مردم و توده‌هاى مستضعف باشند و به مرفهان بى درد که توقعشان از همه بیشتر و یاریشان به هنگام یارى دادن از همه کمتر است، هرگز اهمیّتى ندهند. تجربه نشان داده که در مواقع بحرانى تنها گروه اوّل مدافعان سرسخت و ایثارگران بى منّتند. (آیت الله مکارم، شرح نهج البلاغه)

اما عثمان بن حنیف کیست؟ او از صحابه پیامبر صلى الله علیه و آله بود. در غزوه احد و پس از آن شرکت داشت و در عصر عمر مأمور اندازه‌گیرى سرزمین‌هاى خراجى عراق و سپس والى بصره شد. هنگامى که فتنه جمل رخ داد، یاران عایشه به او پیشنهاد کردند که همراه آنها بر ضد امیرالمؤمنین بجنگد در حالى که او والى بصره بود. او از این کار خوددارى کرد. طرفداران عایشه تمام موى سر و صورت و ابروهاى او را کندند و با همان حال نزد عایشه بردند. او گفت: رهایش کنید. عثمان بن حنیف خدمت امام علی علیه السلام آمد و در جنگ جمل همراه آن حضرت بود. سپس ساکن کوفه شد و در دوران خلافت معاویه چشم از جهان فرو بست. چنین شخصیتی با این جایگاه و مقام و موقعیتی که داشت، کارش به جایی رسید که دچار لغزش شد و سر سفره متمولان و مرفهان بی‌درد نشست. تداوم چنین رفتاری از سوی او بدون شک به مرور زمان سبب انحرافش در بلندمدت می‌شد و این فقرا و مستضعفان بودند که دچار لطمه می‌شدند.

سوگوارانه درد همیشگی جامعه اسلامی، هم‌سفره شدن و هم‌فکر شدن مسئولان آن، با مرفهان بی‌دردی است که جز فساد منطق دیگری ندارند و جز پول به چیز دیگری فکر نمی‌کنند و تمام دغدغه‌شان، امتیازدهی به اطرافیان و خوردن بیت المال مردم است. مسئولانی که اگر منفعتی نبینند، برای مردم کار نمی‌کنند و تا زمانی که نان‌شان در روغن نباشد، اقدام مؤثری انجام نمی‌دهند. امام تأکید می‌کنند با چنین افرادی حشر و نشر نداشته باش که سفره‌ی آنان سراسر شبهه و حرام است.