فضیلت سوره قدر از منظر ائمه (ع)

 به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از ایکنا ، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدمهدی رفیع‌پور، استاد حوزه علمیه در ادامه مباحث تفسیری خود و پس از پایان یافتن تفسیر سوره قصص در شماره اول تفسیر سوره قدر به بیان فضیلت‌های قرائت و ویژگی‌های این سوره پرداخت که در ادامه می‌خوانیم:

سوره قدر یکی از سوره‌های مهم قرآن است که به آن سوره انا انزلنا و سوره ولایت و امامت نیز گفته می‌شود، زیرا در برخی از روایات داریم که اهل بیت(ع) فرمودند با این سوره با مخالفان احتجاج و بحث کنید که شما که امامت را قبول ندارید این سوره را چگونه معنا می‌کنید. در مکی یا مدنی بودن سوره قدر اختلاف وجود دارد و مکی و مدنی بودن آن مشخص نیست.

روایاتی نیز در شأن نزول این سوره وجود دارد از جمله اینکه پیامبر(ص) در خواب دیدند که بنی‌امیه از منبر ایشان به‌صورت بوزینه بالا می‌روند، کلمه بوزینه در برخی از تفاسیر جدید حذف شده، اما در متن خود روایات که اهل سنت نقل کردند وجود دارد، حضرت با دیدن این خواب بسیار ناراحت شد که این افراد بر منبر من مسلط شدند، بنابراین خداوند بشارت دادند که «لیله‌القدر خیر من الف شهر»، زیرا حکومت بنی‌امیه در حدود هزار ماه قمری پابرجا بوده و یک شب قدر برابر با هزار ماهی است که این افراد حکومت کردند.

به این معنا که اگرچه ظاهر زمان در دست آن‌هاست، اما باطن و حقیقت هستی در دست ماست و اگر در ظاهر آن‌ها هزار ماه حکومت ظالمانه دارند، اما انسان‌های پاک و خالص بندگی و اطاعت می‌کنند و به کمال می‌رسند، به این صورت خداوند پیامبر خود را دلداری می‌دهد که ما در امت تو چنین فضیلتی را قرار می‌دهیم.

برخی نیز گفته‌اند که پیامبر اکرم(ص) دیدند که در بنی‌اسرائیل عابدی هزار ماه عبادت کرده یا شمشیر زده، ایشان متأثر شدند که در امت خود چنین افرادی ندارند، بنابراین این سوره نازل شده که ما در امت تو شبی را قرار می‌دهیم که از هزار ماه برتر است، البته بود و نبود این روایات که سند معتبری نیز ندارند مهم نیست و آنچه مهم است متن قرآن بوده که باید در آن تدبر و تأمل کنیم.

روایات فراوانی در فضیلت سوره قدر داریم

سوره قدر از جمله سوره‌هایی‌ است که روایات فراوانی در فضیلت آن بیان شده است، از جمله در مجمع‌البیان و کشاف زمخشری داریم اگر فردی این سوره را بخواند، اجر کسی را دارد که در ماه رمضان روزه بگیرد و شب قدر را احیا کند، از این بالاتر از امام صادق(ع) روایت داریم «فردی که این سوره را در یکی از نمازهای واجب خود بخواند منادی ندا می‌دهد که خداوند همه گناهان گذشته تو را بخشید، عمل از سر بگیر.»

از امام باقر(ع) نیز روایت داریم «کسی که سوره قدر را بلند بخواند مانند کسی است که در راه خدا شمشیر کشیده و کسی که آهسته بخواند مانند کسی است که در خون خودش غلتیده است»؛ همچنین در روایتی دیگر داریم «اگر کسی این سوره را ۱۰ بار بخواند هزار گناه از او آمرزیده می‌شود.»

از جمله آداب سحر و افطار نیز قرائت سوره قدر است، در کتاب من لایحضر، شیخ صدوق از امام رضا(ع) نقل کردند که «هیچ بنده‌ای نیست که قبر مؤمنی را زیارت کند و در آنجا هفت بار سوره قدر بخواند، مگر اینکه خداوند مرده داخل قبر را بیامرزد.»

در قرآن‌ها و مصحف فعلی ما سوره قدر نودو‌هفتمین سوره است که بعد از سوره علق و قبل از سوره بینه قرار دارد، اما در ترتیب نزول بعد از سوره عبس و قبل از سوره شمس یا حمد ذکر کردند و اگر این ترتیب نزول‌ها درست باشد، احتمال مکی بودن آن قوی‌تر می‌شود زیرا سوره عبس مکی است. اختلاف قرائتی در آیه آخر این سوره وجود دارد که مشهور قرا، این آیه را «مَطْلَعِ الْفَجْرِ» خواندند، اما کسایی و خلف، «مَطْلِعِ الْفَجْرِ» خواندند که البته تفاوتی در معنا ایجاد نمی‌کند.

۴ حکم سوره قدر

خداوند در سوره قدر می‌فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ؛ ما در شب قدر نازلش كرديم»، به قرینه آیات دیگر مانند آیه ۱۸۵ سوره بقره روشن است چیزی که خداوند نازل کرده دقرآن است و این قرآن در شب قدر که در ماه رمضان و شب مبارکی است نازل شده است. در آیه بعد می‌فرماید: «وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ؛ و از شب قدر چه آگاهت كرد» یعنی تو چه می‌دانی که شب قدر چیست و کنایه از بسیار باعظمت بودن شب قدر است.

سپس سوره ادامه می‌دهد: «لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ شب قدر از هزار ماه بهتر است»، همان‌طور که مفسرین متعدد گفتند شب قدر بهتر از هزار ماهی است که شب قدر در آن قرار ندارد، اما اینکه از چه جهت خیراست را قرآن توضیح نمی‌دهد و در بحث‌های تفسیری در مورد آن بحث شده است؛ برخی مفسرین معتقدند که منظور از هزار ماه کثرت است، اما اکثر مفسران گفتند همان هزار ماه است، در هر حال شب قدر شب باعظمتی است.

برای شب قدر چهار حکم در این سوره بیان شده است، اول اینکه شب قدر ظرف نزول قرآن است، دوم اینکه برتر از هزار ماه است و سوم اینکه «تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ؛ در آن شب فرشتگان با روح به فرمان پروردگارشان براى هر كارى كه مقرر شده است فرود آيند»، برخی از مفسرین روح را روح‌الامین تفسیر کردند و برخی نیز گفته‌اند روح جدای از ملائکه است، در هر حال، ملائکه و روح با اجازه پروردگار برای هر کاری که مقدر شده فرود می‌آیند. در اینجا قرآن امر را مشخص نمی‌کند و می‌فرماید هر کاری.

چهارمین حکم شب قدر هم این است که «سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ؛ آن شب تا دم صبح صلح و سلام است»، یعنی آن شب تا طلوع فجر سلام و سلامتی است و شر و سو و بدبختی در آن شب وجود ندارند و سراسر رحمت است و تنبیه و مجازات در شب قدر وجود ندارد.