مراقبان معنوی چه اهداف و وظایفی دارند

 به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از ایکنا ، همایش سلامت معنوی با رویکرد مراقبت معنوی امروز، ۲۰ آذرماه به همت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه شهید بهشتی، مرکز مطالعات دین و سلامت و با مشارکت سایر نهادهای علمی، فرهنگی کشور در محل تالار امام علی(ع) دانشکده علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین مسعود آذربایجانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه طی سخنانی در رابطه با مبانی سلامت معنوی و درمان بیان کرد: در حوزه سلامت معنوی به نگاهی جامع رسیده‌ایم که سلامت فقط مربوط به جسم‌ نمی‌شود و باید در ابعاد مختلف بدان پرداخت. امروزه حتی در روانشناسی رشته جدیدی به نام‌ روانشناسی جامعه‌نگر ایجاد شده که به سلامت معنوی پرداخته است.‌

وی‌ با اشاره به موضوع مراقبت معنوی گفت: مراقبت معنوی موضوعی ضروری است و سال‌هاست که در دنیا مطرح شده و بدان پرداخته می‌شود. برای مثال در کشور ایتالیا به دلیل توجه به مراقبت معنوی حدود ۲۰ درصد بیماران سرطانی بیشتر از ایران‌ بهبود یافته‌اند. توجه به بیماری و نحوه مناسب مواجهه با آن یکی‌ از بخش‌های مهم و فراگیر الگوی سلامت در انسان است. 

آذربایجانی افزود: مراقبت معنوی وظیفه انسانی، اخلاقی و دینی برای شناسایی مشکلات و نیازهای بیماران و کوشش علمی در جهت کاهش آلام و رنج‌های ایشان‌ است. آموزه‌های دینی ما نیز تأکید فراوانی بر مراقبت معنوی دارند که باید از مبانی دینی استخراج و بازخوانی شوند. اگر بخواهیم به انسان‌های دیگر توجه کنیم قطعاً باید به سلامت معنوی ایشان نیز بپردازیم.

وی‌ بیان کرد: امروزه مدل‌‌های متعددی در حوزه مراقبت معنوی وجود دارد که شامل کرامت درمانی، ذهن‌آگاهی دین‌یار، معنادرمانی و ... است. زمانی می‌توانیم مراقبت معنوی از افراد داشته باشیم که ایشان را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهیم.

مهمترین سرفصل‌های مراقبت‌ معنوی

آذربایجانی گفت: مهمترین سرفصل‌های مراقبت‌ معنوی شامل مراقبت معنوی در خانواده، خودمراقبتی، مراقبت معنوی ویژه پزشک و پرستار، مراقبت معنوی ویژه روحانی، مراقبت معنوی ویژه مصرف‌کنندگان مواد و مراقبت معنوی در نهادهای سلامت است. مراقبت معنوی معنایابی و معنابخشی به ارتباطات چهارگانه انسان با خدا، خود، خلق و خلقت برای رسیدن به یک نظام باور عمل یکپارچه است که در چارچوب مبدأ و معاد زندگی را هدفمند و مرگ را معنادار می‌کند. 

وی اظهار کرد: انسان باید از معنویت ارتباط با خدا برای مبارزه با بیماری‌های جسمی و روحی استفاده کند. امروز تمامی بیماران در سنین و جنسیت مختلف نیازمند مراقبت معنوی هستند. البته در مورد کودکان باید از روش‌های هنری و انیمشین و ... استفاده کرد اما در بزرگسالان باید از روش‌های شناختی بهره‌گیری کرد. اشکال مراقبت معنوی نیز می‌تواند فردی، گروهی، در خانه و در درمانگاه باشد.

اهداف مراقبت معنوی

آذربایجانی ادامه داد: اهداف مراقبت معنوی نیز شامل معرفی مراقبت معنوی به مخاطبان، ارائه راهنمای علمی برای مشاوران و مراقبان معنوی، آشنایی با ادبیات علمی مراقبت معنوی بیماران و مدل‌های آن در سایر کشورها، بحث و بررسی و ارائه راهکار برخی مشکلات و‌ چالش‌های بیماران در حوزه مراقبت معنوی و بومی‌سازی مراقبت معنوی است.

وی افزود: مخاطبان اصلی مراقبت معنوی مراقبان معنوی، بیماران و خانواده بیماران هستند. اصول کلی مراقبت معنوی نیز شامل برقراری ارتباط عاطفی، همدلی، گوش دادن، شناسایی مسائل و نیازهای معنوی و روان‌شناختی بیمار، شناسایی رفتارهای آشکار و ناآشکار کنونی، ارزیابی میزان اثربخشی اقدامات کنونی در بهبود وضعیت بیمار و ارزیابی و اصلاح راهکارهای انتخاب شده است. 

آذربایجانی تصریح کرد: قواعد عمومی مراقبت معنوی در بالین بیمار نیز شامل ارتباط فیزیکی با بیمار، امیدبخشی به بیمار، تلاش برای تقویت عزت نفس بیمار، دلجویی، همدردی، دعا کردن، استفاده از اذکار و اسماء الهی است. برای یک مراقب معنوی، درمان پزشکی و اقدامات پرستاری ممنوع است. مراقبان معنوی برای اثربخشی کار خود باید به تقویت ایمان، اصلاح باورها، تغییر خطاهای شناختی، معنابخشی به رنج و درد و بیماری و جستجوی اطلاعات و راه حل‌ها در رابطه با بیماری بپردازند.

وی بیان کرد: مراقبان معنوی باید به فنون عاطفی و معنوی همچون امیدبخشی و امیدآفرینی، تعالی معنوی، آرامش‌بخشی با اذکار خاص، نیایش و دعا و سخت‌رویی آشنا باشند. در دعای ۲۳ صحیفه سجادیه جامع‌ترین دعا برای سلامت آمده است که می‌توانیم‌ آن را به بیماران آموزش دهیم.