اهداف بلندمدت امامین انقلاب از وحدت حوزه و دانشگاه

 به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از ایکنا ، مفهومی اساسی و پراهمیت در جامعه ایرانی محسوب می‌شود که در سایه هم‌افزایی دانش و دین به دنبال تعالی و پیشرفت همه‌جانبه است. روزی که با عنوان وحدت حوزه و دانشگاه نام‌گذاری شده، فرصتی برای بررسی اشتراکات و تفاوت‌های این دو نهاد بزرگ است؛ حوزه به‌مثابه مرکز دانش‌های دینی و معنوی و دانشگاه به‌مثابه سنگر علوم نوین و تخصصی. از یک سو، هر دو نهاد به دنبال کشف حقیقت و افزایش آگاهی بشر هستند و از سوی دیگر، روش‌ها و اهداف آن‌ها ممکن است در بعضی جنبه‌ها متفاوت باشد. به‌مناسبت ۲۷ آذرماه، روز وحدت حوزه و دانشگاه، خبرنگار ایکنا از اصفهان گفت‌وگویی با علی‌اکبر توحیدیان، دکترای علوم قرآن و حدیث و پژوهشگر قرآنی در کاشان انجام داده است. در بخش نخست این گفت‌وگو، با نگاهی به اشتراکات و اختلافات حوزه و دانشگاه، به اهمیت و نقش آن‌ها در ساختار اجتماعی و فرهنگی کشور خواهیم پرداخت. در ادامه متن این گفت‌وگو را می‌خوانیم.

 از دغدغه شخصی خود راجع به روز وحدت حوزه و دانشگاه بگویید.

با توجه به مناسبت ۲۷ آذرماه، سالروز شهادت آیت‌الله دکتر محمد مفتح، شخصیت برجسته‌ حوزه و دانشگاه، این روز با عنوان وحدت حوزه و دانشگاه و به تعبیر جزئی‌تر، وحدت طلبه و دانشجو یا روحانیت و استادان دانشگاه نام‌گذاری و مطرح شد. 

من در مقام عضو کوچکی از این دو ساحت مقدس علمی و ایمانی، سال‌ها سابقه‌ تحصیل و تدریس در رشته‌های فنی، مهندسی و همچنین علوم قرآن و حدیث در دانشگاه‌ها و حوزه‌ها و نیز فعالیت در دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و مسئولیت مستقیم برگزاری و اجرای همایش‌های این روز مهم را در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ با حضور بزرگانی همچون علامه مصباح یزدی، آیت‌الله فاکر خراسانی، دکتر حداد عادل و علمای بنام شهرمان، آیت‌الله آشیخ علی‌ آقای نجفی، آیت‌الله یثربی، امام جمعه فقید کاشان و دیگر بزرگان را داشته‌ام و از نزدیک و به‌طور ملموس با این رویداد آشنا هستم.

کتابخانه‌ای با هفت هزار جلد کتاب از حوزه و دانشگاه، می‌تواند دغدغه‌ من را در این عرصه به اثبات برساند. با این اوصاف، ان‌شاءالله که محق اظهار نظر در این عرصه باشم.

 از نظر شما وجه اشتراک حوزه و دانشگاه چیست؟

وجه اشتراک این دو مرکز مهم، یعنی حوزه و دانشگاه، علم و علم‌آموزی است. نقش و تأثیر بی‌بدیل علم و دانش در جوامع انسانی بر کسی پوشیده نیست و بی‌نیاز از توضیح است. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «العلم سلطان من وجده صال به و من لم یجده صیل علیه؛ علم و دانش موجب سلطنت، قدرت و اقتدار است. هرکس آن را بیابد، با آن یورش می‌برد و دست پیش دارد و پیروز می‌شود و هرکس آن را نیابد، بر او یورش می‌برند و مغلوبش می‌کنند.»

حکومت الگو در قرآن کریم، حکومت سلیمان نبی(ع) است. قرآن کریم، پایه و اساس و ویژگی مهم این حکومت را علم و دانش معرفی می‌کند: «وَلَقَدْ آتَيْنَا دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ عِلْمًا؛ ما به داود و سليمان دانش داديم.» (نمل/ ۱۵)، «قَالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ؛ كسى كه نزد او دانشى از كتاب الهى‌ بود.» (نمل/ ۴۰)؛ آصف بن برخیا با سلاح قاطع علم توانست در مسابقه‌ سرعت بر عفریت جن پیروز شود و او را سر جایش بنشاند: «من وجده صال به» و به قولی دیگر، «توانا بود، هرکه دانا بود.»

اینک با توجه به اهمیت و نقش کلیدی و اساسی علم و دانش در زندگی فردی و اجتماعی و حکمرانی مقتدرانه سیاسی و نظامی، اهمیت موضوع وحدت دو ساحت علمی حوزه و دانشگاه آشکار می‌شود. برداشت سطحی از موضوع وحدت این دو نهاد عالم‌پرور، آن است که در محدوده‌ وحدت ظاهری و سیاسی باقی بمانند و به‌گونه‌ای نقش مسکن و آرامش‌بخش در جامعه داشته باشند و با برگزاری همایش‌هایی نمایشی و تکراری و نیز با قرائت فاتحه‌ای، یادی از شهید مفتح شود و تا مناسبت بعد در سال آتی، هیچ‌گونه حرکت عملی و مؤثر در ایجاد این وحدت حیاتی و بنیادی صورت نگیرد؛ اما بدون تردید مبتکران این رویداد، به‌ویژه امامین انقلاب اسلامی اهداف بزرگ‌تر و اساسی‌تری داشته‌اند که به آن اشاره‌ای خواهیم کرد.

خود واژه وحدت به چه معناست؟

درباره معنای واژه‌ وحدت و تفاوت آن با اتحاد از نظر لغوی و فلسفی نظرات متعددی وجود دارد؛ اما تعریف مقبول‌تر این است که وحدت به معنای تنهایی و یکی‌بودن است و اتحاد به معنای یکی‌شدن و به‌هم‌پیوستگی دو چیز که در موضوعی اشتراک و از لحاظی با هم اختلاف دارند.

با این تعریف، می‌توان گفت مبتکران این رویداد یا اعتقادی به اختلاف ذاتی و باطنی این دو نهاد علمی نداشته‌اند، یا تسامح کرده و یا مفهوم دیگری در نظر داشته‌اند. صرف‌نظر از این نیت‌خوانی، واقعیت این است که وجه اشتراک این دو نهاد، کسب علم و دانش با شیوه‌های متفاوت و حتی با اهداف و رسالت‌های متعدد به‌شمار می‌رود؛ بنابراین نشاندن اتحاد به جای وحدت مناسب‌تر است.

درباره اختلاف میان حوزه و دانشگاه توضیح دهید.

اختلاف در این دو نهاد علمی از چند جنبه مورد مطالعه است؛ تفاوت در افراد، اهداف و انگیزه‌ها و سوابق زمانی و مکانی تأسیس اعم از مادی و معنوی، اهداف و انگیزه‌های ورودی‌ها اعم از مادی و معنوی، خصوصیات مکتسبه‌ خروجی‌ها شامل آثار و افراد، روش‌های تحصیل و تدریس، منابع و مآخذ علمی، موضوعات مورد درس و بحث و فحص، ساختار تشکیلات آموزش و پژوهش، سخت‌افزار و امکانات و فضاهای آموزشی، موافقان، دوستان و حامیان با مخالفان، دشمنان و مخربین اعم از مالی، محتوایی و اهداف، زی معلمین و متعلمین، نوع و نحوه‌ مدیریت مدیران و خدمات کارگزاران و حمایت‌های دولتی و مردمی که در بخش بعدی سعی می‌کنیم به‌صورت اجمالی درباره هر یک از این تفاوت‌ها توضیحات لازم را بیان کنیم.