چرا امام زمان(عج) را شریک‌القرآن می‌خوانیم

 به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از ایکنا ، برای امام زمان(عج) بیش از ۳۰۰ لقب ذکر شده که هر یک بر بُعد خاصی از شخصیت و ویژگی‏‌های اخلاقی و روحی آن حضرت دلالت دارد. از جمله آن‌ها می ‌توان به مهدی، منصور، قائم، حجت‌‏الله، صاحب‏‌الامر، خلف صالح، بقیة‏الله، منتقم، موعود، خاتم‌‏الاوصیا، داعی، باسط، ثائر، صاحب‌‏الزمان، ولی‌‏الله، خلیفة‌‏الرحمان، برهان، سید و منتظر و... اشاره کرد، خبرنگار ایکنا از همدان به‌منظور بررسی برخی از این ویژگی‌ها، القاب و صفات حضرت(عج) با حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی عباسی، عضو موسسه کلامی احیا همدان و مرکز تخصصی مهدویت همدان گفت وگویی کرده است، که مشروح آن را در زیر می‌خوانیم:

 _ نسبت و رابطه امام معصوم(ع) با قرآن کریم چیست؟ 

یکی از آموزه‌های مهم در تفکر اسلامی، نقش و جایگاه امام معصوم(ع) است. در روایات مختلف و متعددی که در مجامع شیعی و سنی نقل شده است، معرفت به امام، جداکننده اسلام و جاهلیت دانسته شده است. علاوه بر این جایگاه رفیعی که برای امام معصوم(ع) مطرح است، سخن دیگر در نسبت و رابطه امام معصوم(ع) با قرآن کریم است. در روایات مختلفی امام «شریک‌القرآن» معرفی شده است.

در یکی از زیارت‌های امام حسین(ع) امام شریک قرآن خطاب شده است «السلام علیک یا امین الرحمن، السلام علیک یا شریک القرآن، السلام علیک یا عمود الدین، السلام علیک یا باب حکمة رب العالمین، السلام علیک یا عیبة علم الله.» بنابراین یکی از صفات عالیه امام زمان(عج) شریک‌القرآن است.

_ شریک‌القرآن به چه معناست؟

علامه حلی در استدلالی کلامی بر لزوم امامت، امام را شریک قرآن در تبیین احکام دین دانسته است. از نظر وی یکی از دلایل نیاز به امام شراکت وی، در هدایت‌گری قرآن است. در استدلال هفتاد و نهم وی بر امامت، بر دو نکته ضرورت وجود امام و عصمت وی تمرکز شده است. استدلال وی در کتاب الالفین چنین است: امام شریک قرآن در تبیین احکام است. از آنجا که احکام غیر متناهی بوده و کتاب متناهی است و برای مجتهد امکان علم به آنها میسر نیست، پس بدان جهت به وجود امام نیاز است. پس چنان‌که ممتنع است باطل در قرآن راه یابد، بر امام نیز باطل راهی ندارد؛ چون امام و قرآن از این جهت یکسان هستند، پس امام معصوم است.

 آیا همه امامان شریک قرآن هستند یا فقط امام زمان(عج)؟ 

پیامبر اکرم(ص) در حدیث معروف ثقلین فرمودند «به درستی که من در میان شما دو امانت گران‌بها می‎گذارم یکی کتاب خدا و دیگر عترتم و این دو یادگار من هیچ‌گاه از همدیگر جدا نمی‎شوند، تا حوض (کوثر) به من برسند.» طبق این حدیث شریف همه امامان شریک‌القرآن بوده و در نتیجه این لفظ بر همه آن‌ها اطلاق می‎شود؛ به‌ویژه در عصر حاضر که امام مهدی(عج) امام زمان است، بنابراین وجود نازنین ایشان شرک القرآن است.

 چه صفات دیگری منصوب به امام زمان(عج) است؟ 

یکی دیگر از صفت‌های مهم حضرت مهدی(عج) «خلیفة الله» است. در کتب اهل سنت، روایاتی نقل شده که در آن‌ها از حضرت مهدی(عج) به‌عنوان خلیفة‌الله یاد شده است. ثوبان از رسول خدا(ص) نقل کرده که حضرت فرمود: «گنجى در نزد شماست که بر سر آن جنگى میان سه نفر از فرزندان پادشاهان اتفاق می‌افتد که هیچ یک در آن به پیروزى نمى‌رسند، سپس از سمت مشرق پرچم‌هاى سیاهى پدیدار مى‌شود و با شما نبردى خواهند کرد که هرگز مانند آن اتفاق نیفتاده است.» راوى مى‌گوید: سپس حضرت چیزى فرمود که آن را به خاطر ندارم. آنگاه فرمود: هنگامى که آن پرچم‌ها را دیدید، به هر وسیله‌اى که مى‌توانید هر چند از روى برف و یخ بگذرید، خود را به آن‌ها رسانده و با ایشان بیعت کنید؛ زیرا او خلیفه خدا، حضرت مهدى(عج) است.

 چرا ما حضرت بقیة‌الله، امام زمان(عج) را در مقام دعا و ندبه با کنیه «اباصالح» می‌خوانیم؟ آیا ایشان فرزندی به نام صالح دارند که او را اباصالح می‌خوانیم و یا علت و سبب دیگری دارد که ما نمی‌دانیم؟

القاب و صفات و کنیه‌هایی که برای پیامبر اسلام و اهل بیت آن حضرت در روایات و دعاها به‌کار رفته است هر کدام معنی و مورد خاصی دارند، به‌طور نمونه کلمه «امین» که یکی از القاب معروف پیامبر اسلام(ص) است به یقین به خاطر کمال، امانتداری، امین اسرار و اموال مردم بودن به آن حضرت گفته شده است.

از نظر لغت عرب این‌طور نیست که کلمات (اب و ام) همیشه به معنای پدر و مادر باشد، بلکه گاهی به معنای صاحب، مالک، کنه، اساس و شیء است مانند ابوالفضل، ابوتراب، ام‌القری، ام‌الفساد و امثال آن که به‌طور یقین هیچ کدام آن‌ها در معنای پدر و مادر به کار نرفته است. چون حضرت ابوالفضل(ع) پسری به نام فضل نداشته است که ابوالفضل در این مورد به معنای پدر فضل باشد. علی(ع) نیز فرزندی به نام تراب نداشته است که آن حضرت پدر تراب باشد و همچنین است کلمه ام‌القری که کنیه معروف شهر مکه است، چراکه شهر مکه فرزندی نداشته است که مادر آن باشد.

در نتیجه باید گفت در برخی از موارد کلمات (اب و ام) معنای دیگری دارند که غفلت بعضی از مردم از آن‌ها سبب شده که سؤال و جواب‌های بی‌شماری را به دنبال داشته باشد. مثلاً کلمه ام، علاوه بر معنای ظاهری مادر، در معنای کنه و اساس هم استعمال شده است‌‌. از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) روایت کرده‌اند که فرموده‌اند: «اگر در دشت و صحرا از جاده منحرف شده و راه گم کردید پس «صالح» و یا «اباصالح» را صدا کن و بگو: «ای صالح» و یا بگو «ای اباصالح» ما را دریابید و راه را بر ما نشان دهید»، خداوند شما را رحمت فرماید.»