امام موسی کاظم در زمان خودشان سازوکار حکومت اسلامی را تشکیل دادند

برنامه «گفت‌وگوی فرهنگی» با موضوع ویژه برنامه شهادت امام موسی کاظم(ع) و با حضور آیت الله مرتضی امیری وحید و حجت الاسلام محمد داوود محمدی پژوهشگر جامعه المصطفی العالمیه به روی آنتن رفت.

آیت الله مرتضی امیری وحید در ابتدا به اصل معرفت و شناخت امام پرداخت و معرفت به امامت و ولایت اهل بیت را شرط اصلی سیر و سلوک شیعیان در این مسیر دانست و گفت: معرفت امام به معنای درک است، در جایی داریم که راوی خدمت امام ششم (ع) آمد و گفت یا ابن رسول الله، کلام و فرمایش پیامبر که فرمود کسی که بمیرد و امام زمان خودش را نشناسد مانند کسی است که در زمان جاهلیت از بین رفته است، آیا ایشان این طور فرموده اند؟ حضرت می فرمایند، بله. راوی می پرسد، کدام جاهل؟ ایشان پاسخ می دهند، پدرم امام محمد باقر فرمودند ای پسرم اگر مقام و منزلت شیعیان ما را بخواهی بشناسی ببین اولا تا چه مقدار با کلام ما آشنایی دارند و چه مقدار معرفت به ما دارند. سپس حضرت معرفت را درک کردن معنا کردند.

در ادامه حجت الاسلام محمد داوود محمدی امروزه با اظهار به اینکه بحث معرفت مخصوصا در علوم انسانی اهمیت پیدا کرده است،   بیان داشت: در علوم انسانی زمانی که بحث معرفت شناسی مطرح می شود، در فلسفه خودش را نشان می دهد و مطرح می شود. در علوم انسانی بیان می شود که اگر بخواهیم به هدفی برسیم و این علم یا فرد می خواهد ما را به هدفی برساند، ابتدائا باید شناخت داشته باشیم و بدانیم که بسترهای اولیه مبانی و اصول و ویژگی ها کجاست و هدف نهایی چیست و ابزاری که ما را از این مبانی به آن هدف می رساند، این ابزار چه نوع ابزاری است. پس هم شناخت مبدا است و هم شناخت وسیله است و هم شناخت هدف است.

وی شناخت شناسی امام و ولایت را از ابعاد مهم ویژگی های امامت و ولایت دانست و افزود: اگر ما بدانیم چیستی و چگونگی و چرایی این معرفت را، به راحتی می توانیم خودمان و اعمال و رفتار و افکار خودمان را با مسیر ولایت هماهنگ کنیم چون مبدا و وسایل و هدف را شناخته ایم.  

پژوهشگر جامعه المصطفی العالمیه در خصوص چگونگی معرفی مسیر ولایت توسط امام موسی کاظم (ع) به شیعیان خود، گفت: این امام همام در راستای اهداف سایر ائمه و در امتداد خط ولایت و امامت در هر لحظه ای از زندگانی خودش چه زمانی که در زندان بودند و چه زمانی که در بیرون زندان و در بین مردم بودند و چه در جاهایی که بحث های مناظره و مباحثه اتفاق می افتاد یا در هر شرایط فرهنگی و یا شرایط اجتماعی که بود، به طریقی مسیر ولایت و امامت را مشخص می کردند.

وی با ذکر مثالی از چگونگی معرفی مسیر ولایت توسط امام موسی کاظم (ع) گفت: وقتی که هارون الرشید می خواهد حکومت خودش را مشروعیت بدهد از طریق عباس، عموی پیامبر به دنبال اثبات انتساب خود به پیامبر است. در کنار قبر پیامبر در مدینه می آید و صدا می زند ای پسر عمو و خودش را به پیامبر وصل می کند و امام موسی کاظم که در آن جمع بودند، پیامبر را خطاب می کنند ای پدرم و قرابت خودش را به پیامبر نزدیکتر می کند و این برتری را مشخص می کند.

حجت الاسلام والمسلمین محمدی ادامه داد: ایشان شیعیان را نهی می کند و از حکومت طاغوتی که بر مبنای ظلم است، برحذر می دارد هرچند که شعار این حکومت بر مبنای انتقام است و می گوید ما رضایت را برای اهل بیت می آوریم و منتسب به حکومت پیامبر هستیم، اما در عمل رفتاری مخالف شعار خودش بیان می کند، لذا امام همام هم شیعیان را در مشارکت حکومت نهی می کند.

آیت الله امیری وحید با بیان اینکه امام موسی کاظم معرفت را به چهار قسمت تقسیم کرده اند، عنوان کرد: خداشناسی، خودشناسی، هدف شناسی و جرم شناسی. البته این روایت مهم از امام ششم نقل شده است.

وی دورن امامت ائمه را به سه قسمت تقسیم کرد و بیان داشت: دوران امامت چهار امام اول، دوران امامت چهار امام دوم، دورن امامت چهار امام سوم. در دوران امامت چهار امام اول، ائمه با مشکلات زیادی مواجه شدند به طوریکه حتی غدیرخم را نه اینکه فراموش کنند بلکه نادیده گرفتند. این دوران بسیار دوران تاریکی بود حتی قبر حضرت علی (ع) تا دوران امام ششم مخفی بوده است.

وی به دوران امامت چهار امام دوم اشاره کرد و گفت: در این دوران مقداری زمینه برای تبلیغ و ترویج دینی آماده شد و این نیز بر اثر انقراض بنی امیه و روی کار آمدن خلفای عباسی بود.

حجت الاسلام والمسلمین محمدی خاطر نشان شد: فضای سیاسی اجتماعی و تبلیغی امام موسی کاظم در فضای اختناق بود و مردم و اجتماع به راحتی با امام عصر خودشان تعامل نداشتند و شیوه ارتباط به نوع دیگری بود.

وی مهمترین رسالت امام موسی کاظم(ع) را بعد از تبلیغ و هدایت به خداوند متعال، تشکیل حکومت ذکر کرد و تصریح نمود: ایشان سعی داشتند، مبانی و بسترهای اولیه حکومت اسلامی را تعریف کنند و به مردم بشناسانند و حکومت ظالم زمان خودشان را به مردم معرفی کنند که مسیر این حکومت، اشتباه است و باید بر مبنای اهل بیت باشد.

وی ادامه داد: یکی از مهمترین کارهای ایشان تشکیل سازمانی با عنوان وکالت بود. هرچند برخی می گویند پیشینه این سازمان به امام ششم برمی گردد اما بنا، حرکت و سازوکارهای اصلی آن در زمان امام موسی کاظم(ع) اتفاق افتاد و رسما این سازمان شکل گرفت و در حجاز و یمن و حتی در خراسان و مصر شروع به فعالیت کرد. این سازمان بحث اقتصادی، سیاسی، اداری حکومت را پیگیری می کرد.

این پژوهشگر جامعه المصطفی العالمیه با اظهار به اینکه امام موسی کاظم در زمان خودشان سازوکار حکومت اسلامی را تشکیل داده بودند، تصریح کرد: این کار باعث شد تا جرقه های تشکیل حکومت اسلامی در مقابل حکومت جور و ظلم در زمان ائمه اطهار زده شود و مردم کم کم به فکر این باشند که به طرف ائمه روی بیاورند و افشاگری عملی از طریق سازوکار حکومتی بود و این به نوبه خودش ابداع جدیدی بود.

آیت الله امیری وحید در خاتمه به روش تبلیغ امام موسی کاظم اشاره داشت و گفت: روش تبلیغی ایشان متفاوت بود و به ظرفیت افراد هم توجه می کردند، گاهی اوقات نسبت به وکلای خودشان قضیه را جدی می گرفتند و یا به صورت زبانی اشاره و نهی می کردند. تبلیغ ایشان یا در قالب بیان بود یا ارشاد ایشان در قالب نامه ها بود و بنا به افراد، این کیفیت تبلیغ، متفاوت بود.

 برنامه گفت‌وگوی فرهنگی شب ها از شنبه تا چهارشنبه ساعت ۲۰ از شبکه رادیویی گفت‌وگو پخش می شود و علاقه مندان می توانند برای دریافت فایل صوتی برنامه به سایت رادیو گفت‌وگو مراجعه کنند.