اگر این دو گروه نبودند آتش جهنم سرد و سلامت بود

، حضرت آیت الله مظاهری در کتاب «آفاق نيايش تفسير دعاى كميل»؛ به بهره گیری از آیات و روایات معاندین و لج بازان را دو گروه مخلّد در آتش جهنم برشمرده اند.

* فلسفه وجود جهنم

«اقْطَعُ لَوْلا ما حَكَمْتَ به مِنْ تَعْذيبِ جاحِديكَ وَ قَضَيْتَ بِه مِنْ اخْلادِ مُعانِديكَ لَجَعَلْتَ النّارَ كُلَّها بَرْداً وَ سَلاماً وَ ما كانَت لِاحَدٍ فيها مَقَرّاً وَ لا مُقاماً».[1]

* جهنم مختص «منكرين» و «لج بازان»

از قسمت انتهايى اين بخش از دعای کمیل چنين پيداست كه جهنم مختص «منكرين» و «لج بازان» است و اگر آن ‏ها نمى ‏بودند آتش سرد و سلامت مى ‏شد و هيچ كس در آن وارد نمى ‏شد ولى خداوند قسم ياد كرده است كه جهنم را از «انكار كنندگان» و «لج بازان» لبريز كند.

ظاهرا اميرالمؤمنين (ع) از ذكر اين جمله كه فرموده اند: منظورشان آن بوده كه اگر حكم الهى و قضاوت او بر جاودانگى معاندين و لج بازان در آتش نمى ‏بود لذا هر چه اعمال زشت از غير معاندين صادر مى ‏شد ديگر عذابى براى آن در نظر گرفته نمى ‏شد و آتش، سرد و سلامت مى ‏گشت، حال يا با توبه، يا به واسطه رحمت، يا به واسطه گذشت و شفاعت گناهان بخشيده مى ‏شدند.

چنان كه خداوند تعالى با توبه، بدى ها را به نيكى تبديل مى ‏نمايد قرآن می فرماید: «إِلَّا مَنْ تَابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صَالِحاً فَأُولئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَ كَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً» [2] مگر آن كس كه توبه كند و ايمان بياورد و كار شايسته انجام دهد كه خداوند بدى هايشان را به نيكى تبديل مى‏ كند. چرا كه خداوند همواره آمرزش گر و مهربان بوده است.

لذا هم چنان كه خداوند تعالى به واسطه توبه، بدى ها را به نيكى تبديل مى ‏نمايد، آتش را هم كه به واسطه بدى ها به وجود آمده- بلكه عين همان بدى ها هستند- سرد و سلامت مى ‏نمايد و در آن صورت ديگر هيچ كس پايگاه و جايگاهى در آتش نمی داشت.

پاورقی:

[1]. كفعمى، مصباح، ص 559( الفصل الرابع و الأربعون).

[2]. فرقان، آيه 70.