اهتمام ویژه امام رضا(ع) به تبارشناسی و ابهام زدایی از نسب حضرت مهدی(عج)

 به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از شبستان ، حجت‌الاسلام علی حیدری، مدیر آموزش مرکز تخصصی مهدویت درباره مهدویت در آموزه های امام رضا (ع) اظهار کرد: یکی از تکالیف و وظایف منتظران بعد از مرحله شناخت و معرفت نسبت به امام عصر (ع)، محبت نسبت به ایشان است. وقتی به روایات می‌نگریم اهمیت این بحث بیشتر نمودار می شود. به عنوان نمونه طبیعی است که در شب معراج پیامبر اسلام (ص) باید نکات کلیدی مطرح شود و این در حالی است که یکی از موارد مطرح شده در این شب، نشان دادن نور حضرت مهدی (ع) از سوی خداوند متعال به پیامبرصلوات الله علیه وآله بوده که حضرت حق خطاب به رسول گرامی اسلام(ص) فرمودند: «ای محمد (ص) دوست بدار مهدی را که من نیز او و دوستداران او را دوست دارم» بنابراین، خداوند متعال ملاک ِمحبت ِعالم را محبت امام مهدی (ع) تعریف می کند.

نام بردن از حضرت مهدی (عج) در واقعه غدیر

وی افزود: در طول تاریخ نیز در جریان‌های مهمی این مسئله مطرح شده است به عنوان مثال در جریان غدیرخم، در اصل واقعه در بیعت با امیرالمؤمنین (ع) شکل می‌گیرد اما یکی از نکات کلیدی که در جریان آن مطرح می‌شود نام بردن از حضرت مهدی (ع) است و 25 جمله در وصف آن حضرت(عج) مطرح شده است. در کتاب «منتخب‌الاثر» آیت‌الله صافی نیز همین رویه را از اهل بیت (ع) مشاهده می‌کنیم. به عنوان نمونه روایت مشهوری وجود دارد که جابربن عبدالله انصاری از اصحاب رسول خدا (ص) به محضر امام باقر (ع) آمد و بعد از ابلاغ سلام پیامبر به امام عرض کرد: «رسول خدا (ص) به من فرمودند که مهدی (ع) از نسل شما است.» از این روایت برمی آید که آن زمان که جابر به محضر رسول خدا (ص) شرفیاب شده حضرت چند جمله به او فرموده‌اند و یکی از این جملات درباره امام مهدی (ع) بوده است.

مدیر آموزش مرکز تخصصی مهدویت خاطرنشان کرد: در زمان حضرت ثامن‌الحجج (ع)  نیز وقتی دعبل آن شعر مشهور را خواند تا به نام امام مهدی (ع) رسید (روایت دارد) که حضرت ثامن الحجج (ع) گریه کردند و فرمودند: «ای دعبل! این جملات را روح‌القدس بر زبان تو جاری کرد.» محبت و مودت و عشق به امام عصر (ع) در میان اهل بیت بسیار ارزشمند بوده و لذا می‌بینیم که امام رضا (ع) در مقابل شعر دعبل لباسی را به عنوان هدیه به او عنایت کرده و می فرمایند: « ای دعبل! این لباس، لباسی معمولی نیست، من با آن یک میلیون رکعت نماز خوانده و هزار ختم قرآن داشته ام و ... اما آنها را به تو هدیه می‌کنم.» دلیل چنین عنایتی و دادن چنین هدیه باارزشی به دعبل این است که محبت و مودت مهدی امت (ع) از جایگاه ویژه ای نزد اهل بیت برخوردار بود.

حجت‌الاسلام حیدری با اشاره به روایات مهدوی امام رضا (ع) گفت: در آموزه های رضوی درباره مهدویت روایات متعددی ذکر شده (همچنین از سایر حضرات معصومین) که دستمایه ای ارزشمند و آموزنده نه تنها برای شیعیان بلکه برای همه مسلمانان و فراتر از آن برای همه انسان های حقیقت طلب است. در چشم انداز اندیشه رضوی پس از رحلت نبی مکرم اسلام (ص) زنجیره حجت های الهی در ساختار نظام امامت نمود می یابد که خدای متعال با ارزانی داشتن آن نعمت خود را بر امت اسلام به اتمام ‌رساند.

 جهان‌شمول بودن اندیشه مهدویت در نگاه امام رضا (ع)

وی افزود: از نگاه امام رضا (ع) چند نکته قابل تأمل است، نخست اینکه؛ در اندیشه رضوی گستره ی تاریخ، به جهت حضور دایمی حجت الهی، در جهت ربوبیت الهی است. چنانکه حضرت در روایتی می فرمایند: «اگر زمین به اندازه یک چشم برهم زدن از حجت خدا خالی شود زمین اهل خود را فرو خواهد برد» یعنی اگر حجت خدا روی زمین نباشد (العیاذ بالله) دیگر حیاتی امکان پذیر نخواهد بود. از این فرمایش حضرت نتیجه می گیریم که اصولا فلسفه و هدفِ آفرینش، حجت های الهی هستند که در زمان حاضر وجود نازنین حضرت بقیه الله (ع) است.

مدیر آموزش مرکز تخصصی مهدویت در ادامه عنوان کرد: مطلب دوم این است که در نگاه امام رضا (ع) مهدویت و انتظار پیوندی دوسویه با هم دارند. حضرت در تبیین مفهوم انتظار اهتمام ویژه ای داشته اند. در میراث غنی روایی شیعه با احادیث زیبایی از امام رضا (ع) مواجه می‌شویم که حضرت جایگاه انتظار را جایگاه شهادت در کنار نبی مکرم اسلام (ص) آن هم در جنگ بدر عنوان می کنند و روایت چنین نقل می کند که کسی که منتظر امام زمان (ع) است و چشم به راه اوست اگر در چنین حالتی از دنیا برود مانند کسی است که در جنگ بدر همراه رسول خدا (ص) به شهادت رسیده است.

این محقق و پژوهشگر مهدوی ادامه داد: مسئله دیگر جهان‌شمولی اندیشه مهدویت در نگاه امام رضا (ع) است. آموزه مهدویت از نگاه ایشان به یک قوم، گروه، نژاد یا کشور یا زبان خاصی منحصر نمی شود بلکه این اندیشه تامین‌کننده رستگاری و شادکامی برای همه جهانیان است. روایات رضوی گویای جهان‌شمولی آموزه مهدویت است در حالی که در سایر نظریه ها چنین چیزی را نمی بینیم و تنها گروه یا طبقه خاصی مدنظر قرار دارد به عنوان مثال مارکس فقط طبقه کارگر را می‌بیند، هگل فقط نژاد برتر آلمانی را مدنظر دارد، یهود فقط قوم برگزیده بنی اسراییل را و فوکویاما تنها جهان غرب را مورد اعتنا می‌دانند.

حیدری تصریح کرد: در اندیشه رضوی عدالت مهم‌ترین شاخصه حکومت مهدوی و رکن اساسی آن به شمار می‌رود به گونه‌ای که حضرت در طرح دادگری امام مهدی (ع) می فرماید: «مهدی (ع) زمین را آکنده از عدل و داد می‌کند چنان که از ظلم و ستم مالامال شده است». بر اساس این کلام نورانی امام رضا (ع) قیام حضرت مهدی (ع) در سطح کلان رخ می‌دهد و نجات‌بخشی آن حضرت جمعی است. مهم‌ترین برنامه آن حضرت طبق اندیشه رضوی بر پایه عدالت در کل عالم بشریت است، پس رسالت موعود شیعی اجتماعی است نه فردی!! برخلاف نظریه ها و مکاتبی که به آنها اشاره شد. امام رضا (ع) با تاکید در این باره می فرماید: «آنگاه که امام مهدی (ع) قیام کند زمین به نور او روشن می گردد و او ترازوی امامت را در میان مردم قرار می دهد.» 

وی گفت: نکته دیگر، ویژگی منحصر به فرد منجی اسلام است و امام رضا (ع) در این باره می فرماید اسلام به معنای شیعی تنها مکتب و مذهبی است که منجی و موعود آن زنده و عینی است. در نگاه شیعه از فرمایشات حضرت ثامن الحجج (ع) این نتیجه گرفته می شود که مکتب شیعه مانند سایر مکاتب و ادیان نیست که به آینده ای نامعلوم واگذار شده باشد به عنوان مثال منجی ای که در زرتشت وجود دارد به آینده موکول شده یا حتی مهدی در عقیده اهل سنت که معتقدند در آخرالزمان متولد خواهد شد یا مسیحا که در کتاب عهدین آمده همین وضعیت را دارد. در هیچ یک از این آیین ها منجی به صورت عینی وجود ندارد بلکه به غیر از اسلام در سایر مکاتب و ادیان منجی یک مفهوم ذهنی و ایده آل بیشتر نیست.

این فعال مهدوی در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد: از نگاه اسلام و اندیشه رضوی منجی و موعود، شخصی و متعین است. یعنی زنده است و ما با او زندگی می کنیم، نفس می کشیم و.. او کسی نیست جز فرزند امام عسکری (ع). از این رو امام رضا (ع) نسبت به تبارشناسی و ابهام زدایی از نَسَب امام مهدی (ع) اهتمام ویژه ای دارند و او را چهارمین فرزند بعد از خود دانسته و تاکید می کنند او فرزند امام حسن عسکری (ع) است.

حیدری در پایان خاطرنشان کرد: ویژگی منحصر به فرد منجی در تشیع در این جملات خلاصه می شود که امام (عج) در بین مردم حضور دارد و مسئله غیبت و مهدویت در امامیه تفکیک‌ناپذیر است.